-
-
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی معانی واژۀ «باز» بر پایۀ محور همنشینی در تاریخ بلعمی
ابراهیم استاجی ریحانه صادقیهدف از پژوهش حاضر بررسی و نقش مؤثر پیشوند «باز» در تاریخ بلعمی به عنوان یکی از ذخایر گران¬بهای نثر کهن فارسی دری است تا با توجه به آن، بارهای مختلف معنایی هر واژه درون نظام معنایی و در رابطه با محور هم¬نشینی کلمات بر روی زنجیرۀ گفتار مشخص شود و ابهام معنایی جملات رفع گر چکیده کاملهدف از پژوهش حاضر بررسی و نقش مؤثر پیشوند «باز» در تاریخ بلعمی به عنوان یکی از ذخایر گران¬بهای نثر کهن فارسی دری است تا با توجه به آن، بارهای مختلف معنایی هر واژه درون نظام معنایی و در رابطه با محور هم¬نشینی کلمات بر روی زنجیرۀ گفتار مشخص شود و ابهام معنایی جملات رفع گردد. تنوع به¬کارگیری پیشوند «باز» در تاریخ بلعمی افعالی تازه با معانی جدید به¬وجود آورده¬است. در تاریخ بلعمی، «باز» در حالت اسم یا مصدر، صفت، قید، حرف اضافه و پیشوند فعل مرکب کاربرد دارد. در مقام¬ پیشوندی فعل مرکب به دو صورت نمود پیدا می¬کند؛ یکی با تغییر در معنای اصلی فعل و دیگری بدون تغییر در معنای آن. مهم¬تر آن¬که کاربرد یک فعل پیشوندی یکسان در جملات گوناگون باعث تنوع معنا و کاربردهای مختلف آن گردیده که نشان می¬دهد هدف بلعمی بیان دقیق معنای فعل در متن جمله بوده‌است. در این مقاله با استفاده از روش تحلیل و توصیف داده‌ها به معانی تازه‌ای از پیشوند «باز» در ترکیب با کلمات دست خواهیم یافت. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - نقد اخلاقی کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین¬های آباد: آثارالبلاد و اخبارالعباد زکریای قزوینی
لیلا اقبالی احمد آبادی دکتر آسیه ذبیح نیاآثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی، یکی از مهم¬ترین کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین¬های آباد است. که در سال 674ه. ق به زبان عربی به رشته نگارش درآمده و دارای سه پیشگفتار و هفت عنوان دربارۀ هفت منطقه است. يكى از امتيازاتى كه آثار البلاد را متمايز مى‌سازد توصیف و تأثی چکیده کاملآثارالبلاد و اخبارالعباد از زکریای قزوینی، یکی از مهم¬ترین کتاب جغرافیای تاریخی سرزمین¬های آباد است. که در سال 674ه. ق به زبان عربی به رشته نگارش درآمده و دارای سه پیشگفتار و هفت عنوان دربارۀ هفت منطقه است. يكى از امتيازاتى كه آثار البلاد را متمايز مى‌سازد توصیف و تأثیر آب و هوا ی بلاد بر خلُقیات و شخصیت افرادی است که در آن ولایات و مناطق زندگی می کنند. این اثر دارای رویکردی مذهبی و اخلاقی است وآموزه¬های دینی و مضامین تربیتی در آن مورد توجه قرار گرفته شده و نویسنده بیشتر برآن تأکید ورزیده است. موضوعاتی نظیر راست¬گویی، خوش¬رفتاری و نیکوکاری در فحوای کلام قزوینی به خوبی مشهود است. در مجموع می توان گفت، کلام نافذو زبان صمیمی قزوینی در بیان آموزه¬های تعلیمی و اخلاقی سبب گیرایی و همگانی شدن کتاب وی شده است. مهم ترین نتیجۀ مبحث مقاله دراینست که قزوینی یکی از روش¬های اصلاح جامعۀخود را آگاهی بخشی وتبیین فضایل اخلاقی می¬داند وبه همین منظور در اکثر مطالب کتاب خود ضمن تأکید بر دانش¬اندوزی و خرد¬گرایی مخاطب را به کسب فضایل ودوری از رذایل تشویق وترغیب نموده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - نگاهی مجمل با دیدی ساختارگرایانه بر نفثه‌المصدور زیدری
دکتر ابوالفضل غنی زادهمأموریت ساختارگرایی در حوزه‌ی ادبیات، تجزیه‌وتحلیل نوشته، تفکیک آثار و انواع ادبی، بررسی مؤلفه‌های بیرونی تأثیرگذار در ظهور یک ژانر هنری است. ساختارگرایان قواعدی برای تشریع آثار نویسندگان معرفی نموده‌اند؛ که جنبه‌های زیباشناختی یک اثر را معرفی کرده و نوشته را در مقام مق چکیده کاملمأموریت ساختارگرایی در حوزه‌ی ادبیات، تجزیه‌وتحلیل نوشته، تفکیک آثار و انواع ادبی، بررسی مؤلفه‌های بیرونی تأثیرگذار در ظهور یک ژانر هنری است. ساختارگرایان قواعدی برای تشریع آثار نویسندگان معرفی نموده‌اند؛ که جنبه‌های زیباشناختی یک اثر را معرفی کرده و نوشته را در مقام مقایسه با سایر آثار قرار می‌دهد و ضمن تسهیل نقد و ارزشیابی اثر، میزان توانمندی آفریننده آن را معلوم می‌سازد. آثار ادبی سنتی بیشتر از نوشته‌های معاصر نیاز به این نوع بررسی‌ها دارد و در این راستا این مقاله، نفثه‌المصدور را از دیدگاه ساختارگرایی به بررسی نشسته و تجزیه‌وتحلیل عوامل بیرونی (ارزش‌های اجتماعی و سیاسی، درآمدهای فکری مؤلف و اراده‌ی تاریخی) و عوامل درونی (فرم، تکنیک و محتوی) آفرینش این متن ادبی را عهده‌دار است. آرایش کلامی نفثه‌المصدور، مصنوع و فنی است و تاکنون اقدامات ادبی- پژوهشی صورت گرفته در حد شرح و توضیح بوده یا حداقل بضاعت مزجات نگارنده توانایی تحصیل یافته‌های دیگر را احراز ننموده است. امید است این بررسی ساختاری، در حوزه‌ی ادب، هرچند با قلت داده‌ها، مورداستفاده‌ی ارباب تحقیق و پژوهش قرار گیرد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - بررسی هرمنوتیک چکامه‌ی ایوان مداین بحتری
دکتر ابوالفضل غنی زادهیک ژانر هنری، در وجود خود پیامی، به‌صورت نوشته و نانوشته، ارائه می‌دهد. معماری ظاهری کلام، پیامی سطحی، بر اساس ذائقه‌ی اخلاقی و ذهنی مخاطب به وجود می‌آورد و معنا کاوی سلول‌های پنهان اثر (نانوشته‌ها) است که در درک بهتر زیبایی و هندسه اثربخشی آفریده هنری، یاری گر خواهد ب چکیده کاملیک ژانر هنری، در وجود خود پیامی، به‌صورت نوشته و نانوشته، ارائه می‌دهد. معماری ظاهری کلام، پیامی سطحی، بر اساس ذائقه‌ی اخلاقی و ذهنی مخاطب به وجود می‌آورد و معنا کاوی سلول‌های پنهان اثر (نانوشته‌ها) است که در درک بهتر زیبایی و هندسه اثربخشی آفریده هنری، یاری گر خواهد بود. در این راستا هرمنوتیک، بر اساس شاکله‌ی؛ مؤلف؛ متن و مخاطب با دخالت فضای تاریخی، به بررسی یک نوشته‌ی ادبی می‌پردازد و گونههای زیبایی‌شناختی متن را مشخص می‌سازد. این مقاله برای تبیین افق زیبایی‌های چکامه‌ی ایوان مداین بحتری از هرمنوتیک کمک می‌گیرد و گونههای تفسیری آن را مشخص می‌سازد. با توجه به اینکه، مقوله‌ی هرمنوتیک بحثی نوین در حوزه زبانشناسی و ادب فارسی است پژوهش در آن و ورود هرمنوتیک به قصیده‌ی فوق‌الذکر مسبوق به سابقه نیست. بررسی اجمالی ذیل، شاید بتواند در ترسیم افق اندیشه‌ی پژوهندگان، نقشی اندک ایفاء بکند. مسلماً، راهنمایی افاضل ادب بیش از این راه‌ساز خواهد بود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - همانندی اندیشه¬های جلال آل احمد و صدر الادبای اصفهانی
قهرمان شیری فاطمه هوشمندی یاورصدر الادبای اصفهانی یک نویسنده¬ی شریعت¬گرا (مشروعه خواه) در دوره¬ی مشروطه است که نزدیک به نیم قرن پیش از جلال آل احمد، در تحلیل¬های داستانی خود، استنباط¬ها و استدلال¬ها و راه¬حل¬هایی رامطرح کرده است که شباهت شگفت¬انگیزی به اندیشه¬های آل احمد دارد. انتقادهای او از موضوعا چکیده کاملصدر الادبای اصفهانی یک نویسنده¬ی شریعت¬گرا (مشروعه خواه) در دوره¬ی مشروطه است که نزدیک به نیم قرن پیش از جلال آل احمد، در تحلیل¬های داستانی خود، استنباط¬ها و استدلال¬ها و راه¬حل¬هایی رامطرح کرده است که شباهت شگفت¬انگیزی به اندیشه¬های آل احمد دارد. انتقادهای او از موضوعاتی چون: شیفتگی جامعه به پوشش و اخلاق و رفتار و سیاست و فرهنگ غربی، سکوت و انزوای بزرگان مذهب در برابر تحوّلات و تغییرات اجتماعی، ناتوانی مدرسه¬ها و دانشگاه¬های تقلیدی در تأثیرگذاری بر فنّ-آوری و صناعت¬گری، مستعمره شدن حکومت در برابر استعمارگران فرنگی، شباهت کامل به استنباط¬های آل احمد دارد. بهره¬گیری او از نوشته¬های روایتی ـ تحلیلی و تک صدا، و نثر ساده¬ی گفتارگرا، سبک آل احمد را تداعی می¬کند و راه¬حل¬های او برای رهایی از غرب¬گرایی¬ها نیز دقیقاً در همسویی با اندیشه¬های آل احمد قرار دارد. او نیز راه و چاره را در بازگشت به سنّت¬ها و معتقدات مذهبی می¬داند، چون مذهب بیش از هر عنصر دیگری، جایگاه قدرتمندی در میان مردم دارد و می¬تواند آنان را متّحد کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - بررسی عناصر داستان «زمین سوخته» اثر احمد محمود
علی عزیزی دکتر زیبا قلاوندی سید حمزه عابدیاحمد محمود، یکی از رمان نویسان معاصر است که با توجّه به محیط جغرافیایی محل زندگی‌اش جنگ و حوادث آن را، از نزدیک لمس کرده است. او سعی در بیان مشکلات و در به دری‌های مردم جنگ‌زده دارد. درونمایه این رمان، بیان مشکلات و گرفتاری‌هایی است که برای مردم جنگ زده اتفاق افتاده چکیده کاملاحمد محمود، یکی از رمان نویسان معاصر است که با توجّه به محیط جغرافیایی محل زندگی‌اش جنگ و حوادث آن را، از نزدیک لمس کرده است. او سعی در بیان مشکلات و در به دری‌های مردم جنگ‌زده دارد. درونمایه این رمان، بیان مشکلات و گرفتاری‌هایی است که برای مردم جنگ زده اتفاق افتاده است. این پژوهش به صورت کتابخانه‌ای به بررسی عناصر داستان رمان «زمین سوخته» اثر احمد محمود پرداخته است. زاویه دید، اول شخص مفرد است که از زبان شخصیّت اصلی بیان می‌شود. پی‌رنگ رمان، حکایت ماه‌های آغازین جنگ و حوادثی است که در شهر اهواز رخ داده است. شخصیّت‌ها نسبت به حوادث و اتّفاقات در حاشیه قرار می‌گیرند و اهمیّت کمتری دارند. گفت‌وگوها در این رمان با طبقات اجتماعی افراد متناسب است. لحن رمان جدی و به دور از شوخی است. فضای رمان نیز با دلهره و ترس همراه است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - تشبیه ، قالب تصویر ساز در غزل وحشی بافقی
آیت شوکتی علیرضا تایوغتصویر، اگر اساس شعر نباشد ، یکی از عناصر اصلی سازندة آن است ؛ شاعران با آفرینش تصاویر شعری خود ضمن آن که توان خیال¬پردازی خود را به نمایش می¬گذارند ، گرایش-های فردی و نیز سبک شخصی و دوره¬ای خویش را نیز نمایان می¬کنند . این پژوهش با عنوان « تشبیه ، قالب تصویر ساز در غزل چکیده کاملتصویر، اگر اساس شعر نباشد ، یکی از عناصر اصلی سازندة آن است ؛ شاعران با آفرینش تصاویر شعری خود ضمن آن که توان خیال¬پردازی خود را به نمایش می¬گذارند ، گرایش-های فردی و نیز سبک شخصی و دوره¬ای خویش را نیز نمایان می¬کنند . این پژوهش با عنوان « تشبیه ، قالب تصویر ساز در غزل وحشی» ، غزلیات این شاعر را از نظرگاه کمیّت و کیفیّت انواع تصاویر مورد بررسی قرار داده است و با بهره¬گیـری از ملاحظات سبک شناسانه مشخص می¬سازد کـه این شاعـر اوج تصویر¬آفرینی خود را در غزلیاتش نمایان ساخته و با توجه به گرایش او به ساده¬گویی، تشبیه را تقریباً به میزان استعاره استفاده کرده است . جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
8 - تیر گز و آب رز در داستان رستم و اسفندیار
اصغر شهبازیدر داستان نبرد رستم و اسفندیار، دو ترکیب «تیر گز» و «آب رز»، پرسش‌ها و پاسخ‌های بسیاری را پدید آورده است. محققان تقریباً از چند منظر به این داستان و عناصر آن نگریسته و تحلیل‌هایی ارائه نموده‌اند. در این مقاله کوشیده شده تا با نقد آن نظرات، اولاً تأکید شود که تأویل ساخت چکیده کاملدر داستان نبرد رستم و اسفندیار، دو ترکیب «تیر گز» و «آب رز»، پرسش‌ها و پاسخ‌های بسیاری را پدید آورده است. محققان تقریباً از چند منظر به این داستان و عناصر آن نگریسته و تحلیل‌هایی ارائه نموده‌اند. در این مقاله کوشیده شده تا با نقد آن نظرات، اولاً تأکید شود که تأویل ساختارگرایی از عناصر این داستان بر مبنای تقابل دینی یا سنت و تجدد، تفسیری پذیرفتنی است؛ ثانیاً برای این داستان و عناصر آن می‌توان تحلیل نمادین هم ارائه داد و در آن صورت، این دو ترکیب، معانی نمادین گوناگونی را برمی‌تابند؛ ثالثاً تأویل واقع‌گرایی از این عناصر نیز با توجه به مستندات دو کتاب «عجایب‌المخلوقات» و «زراتشت‌نامه» امکان‌پذیر است که در آن صورت، «تیر گز» و «آب رز» هر دو در معنای واقعی هستند و به دلیل قدمت و تقدس در تیر کشندة اسفندیار به کار رفته‌اند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
9 - بررسي و مقایسه¬ی رابطة متقابل جهان‌نگري و صنايع بديعي در اشعار سهراب سپهری و محمدرضا شفیعی کدکنی ( با استفاده از نظريّة ساختارگرايي تكويني لوسین گولدمن)
دکتر ساره تربیت محمد عنایتی قادیکلاییبا مطالعه و بررسي آثاري كه پيرامون نقد ادبي نگاشته شده‌اند، مي‌توان دو رويكرد عمده را از يكديگر متمايز كرد: در رويكرد اوّل، اثر و متن ادبي، تنها انعكاس¬دهنده¬ی ذهنيّت مؤلّف خويش دانسته شده و متن، تابعي از عوامل تعيين‌كننده¬ی بيروني است. رويكرد دوم امّا بر خلاف رويكرد او چکیده کاملبا مطالعه و بررسي آثاري كه پيرامون نقد ادبي نگاشته شده‌اند، مي‌توان دو رويكرد عمده را از يكديگر متمايز كرد: در رويكرد اوّل، اثر و متن ادبي، تنها انعكاس¬دهنده¬ی ذهنيّت مؤلّف خويش دانسته شده و متن، تابعي از عوامل تعيين‌كننده¬ی بيروني است. رويكرد دوم امّا بر خلاف رويكرد اوّل، محوريّت را به متن و اثر ادبي می¬دهد و ادبيات را تنها يك مسأله¬ی زباني مي‌داند. با این وجود، برخی از صاحب نظران مانند آلبر كامو و لوسين گلدمن در ادبیات غربی و صائب تبریزی و دكتر شفيعي كدكني در ادب فارسی، اعتقادي به جدايي لفظ (متن) و محتوا (درون¬مايه) ندارند. این گروه برآنند که زبان و اندیشه دو روی یک سکه¬اند و نمی¬توان آنها را جدای از هم انگاشت. در مقاله‌ی حاضر با استفاده از نظريّه¬ی ساختارگرايي تكويني لوسين‌گلدمن، متفكّر و جامعه‌شناس مجارستاني، رابطه¬ی متقابل صنايع بديعي (به عنوان يكي از عناصر لفظي متن) در شعر سهراب سپهری و محمدرضا شفیعی کدکنی با جهان¬نگری (درون¬مايه‌هاي فكري) آنها مورد بررسي و مقایسه قرار گرفت. شیوه‌ی پژوهش، تحلیل محتوا بر اساس مطالعات کتابخانه ای و هدف اصلی مقاله نشان دادن میزان تأثیر متقابل زبان و معنا در شعر این دو شاعر معاصر است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
10 - مولفه¬های ادب غنایی در تاریخ بیهقی
دکتر محمدامیر مشهدی رمضان مجوزیادبیّات غنایی دربرگیرندۀ موضوعاتی همچون عشق، وصف، مدح، مرثیه، شادی‌نامه، عرفان و ... است و به¬طور کلی هر نوع نوشته یا اثری که در آن به بازتاب عواطف و احساسات اشخاص پرداخته¬شده باشد را شامل می‌شود؛ یعنی تمام احساسات از لطیف¬ترین تا درشت¬ترین آن¬ها با همة واقعیّاتی که و چکیده کاملادبیّات غنایی دربرگیرندۀ موضوعاتی همچون عشق، وصف، مدح، مرثیه، شادی‌نامه، عرفان و ... است و به¬طور کلی هر نوع نوشته یا اثری که در آن به بازتاب عواطف و احساسات اشخاص پرداخته¬شده باشد را شامل می‌شود؛ یعنی تمام احساسات از لطیف¬ترین تا درشت¬ترین آن¬ها با همة واقعیّاتی که وجود¬دارد. در هر نوع ادبی می‌توان ردپایی از احساسات و عواطف اشخاص را دریافت. تلاش نگارندگان در این جستار برآن است تا مولفه¬های ادب غنایی را در تاریخ بیهقی به روش تحلیل و توصیف با استفاده از منابع کتابخانه¬ای مورد بررسی قرار دهند و در پایان بسامد هریک از مولفه¬ها را ارائه نمایند. در تاریخ بیهقی مباحثی مانند شادی، شور و شوق، اعیاد، مجالس عروسی و شراب‌خواری، شکار امیران غزنوی و نیز لحظات تأسّف بار اعدام اشخاص مهم، مرگ اطرافیان و مراثی را می‌توان به¬وفور یافت که تخیّل نویسنده در آفرینش حوادث و قهرمانان آن صحنه¬هایی بدیع از ادب غنایی را رقم زده¬است. گاهي خواننده با خواندن داستاني چون بر دار کردن حسنك وزير، به گريه مي‌افتد و گاهي با بيان شيرين آن سراپاي وجودش را تعجب و شگفتی فرامی¬گیرد كه اين خود هنري بزرگ محسوب می‌شود؛ این احساسات همان موضوعات ادبیّات غنایی است که در تاریخ بیهقی نمود داشته و بخش¬هایی از این اثر را در حیطة این نوع ادبی قرار می¬دهد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
11 - بررسی زمانمندی روایت در منظومة مهرة سرخ سیاوش کسرایی بر اساس نظریة ژرار ژنت
حسین رسول زاده حجت بوداقیمنظومة مهرة سرخ یکی از بلندترین منظومه¬های روایی در ادبیات معاصر است که کسرایی با استفاده از شیوة روایی و اسطوره¬ای به بازآفرینی داستان رستم و سهراب می¬پردازد. از آنجایی که این منظومه خط سیر مستقیمی ندارد و همراه با تغییراتی نسبت به روایت فردوسی است، بهره¬گیری از نظریة چکیده کاملمنظومة مهرة سرخ یکی از بلندترین منظومه¬های روایی در ادبیات معاصر است که کسرایی با استفاده از شیوة روایی و اسطوره¬ای به بازآفرینی داستان رستم و سهراب می¬پردازد. از آنجایی که این منظومه خط سیر مستقیمی ندارد و همراه با تغییراتی نسبت به روایت فردوسی است، بهره¬گیری از نظریة ژنت در تفهیم این منظومه کمک شایانی به مخاطب می¬نماید. ژنت به سه نوع رابطة زمانی میانِ زمان داستان و زمان متن اشاره می¬کند که عبارت است از: 1. نظم و ترتیب 2. تداوم و دیرش 3. بسامد. نتایج نشان می¬دهد که کسرایی در عنصر نظم گرایش به زمان¬پریشی از نوع پس¬نگری دارد. این پس-نگری¬ها وسیله¬ای است برای او تا بتواند به روایت سرنوشت مختوم خویش بپردازد. در تداوم زمانی، توصیفات متعدد که شامل توصیف شخصیت¬ها و حالات آنها، فضا و مکان و زمان است، سبب شده است تا این منظومه دارای شتاب منفی باشد و زمان روایی با زمان داستان و متن –تقریباً- برابر باشد. بسامد بالای عنصر گفتگو سبب نزدیکی ساختارِ این منظومه به متنی دراماتیک شده است. این گفتگوها، علاوه بر امکانِ شخصیت¬پردازی، توانسته است بر بار تغزلی و غنایی منظومه بیفزاید. در موارد اندکی نیز با استفاده از عنصر حذف و تلخیص توانسته است از مطالب غیرضروری چشم بپوشد و مخاطب را به مطلب اصلی سوق بدهد. در مورد عنصر بسامد نیز می¬توان گفت که غیر از تکرار داستان تولد سهراب و مهره به بازو بستن او، از بسامد مکرر و بازگو خبری نیست و اغلب به صورت بسامد مفرد آمده است جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
12 - نقد و بررسی برخي از حکايت¬هاي بازنویسی شده عطار برای نوجوانان
دکتر سجاد نجفی بهزادی معصومه مهری زیبا علیخانیمتون عرفاني مفاهيم و پيام¬هاي ارزشمندي براي کودکان و نوجوانان در بر دارند. بازنويسي خلاق اين متون مي تواند کودکان و نوجوانان را با مطالب مهم عرفاني آشنا سازد. هدف اين پژوهش بررسي تطبيقي برخي از حکايات عطار نيشابوري با متن بازنويسي شده آن از مجموعه بازنويسي¬هاي مهدي آذ چکیده کاملمتون عرفاني مفاهيم و پيام¬هاي ارزشمندي براي کودکان و نوجوانان در بر دارند. بازنويسي خلاق اين متون مي تواند کودکان و نوجوانان را با مطالب مهم عرفاني آشنا سازد. هدف اين پژوهش بررسي تطبيقي برخي از حکايات عطار نيشابوري با متن بازنويسي شده آن از مجموعه بازنويسي¬هاي مهدي آذريزدي براي شناخت اصول مهم يک بازنويسي خلاق است. روش پژوهش به صورت تحليل محتوا و اسنادي است. با مطالعه حکايت¬ها از متن اصلي و تطبيق آن¬ها با متن بازنويسي شده به بررسي آن¬ها از منظر عناصر داستان و شيوه¬هاي مناسب بازنويسي پرداخته شده است. نتايج نشان داد که آذريزدي با تغيير درون¬مايه عرفاني و تبديل آن به درون¬مايه اخلاقي به دنبال آشنا کردن کودکان با متون عرفاني بوده است. افزايش تعداد شخصيت¬ها، افزايش عنصر کشمکش و گفت وگو، گسترش فضاها و حوادث فرعي و تغيير عنوان داستان¬ها از مهم¬ترين تکنيک¬هايي است که آذريزدي براي بازنويسي¬ها در نظر داشته است. ارائه درون¬مايه داستان به شکل مستقيم و عدم توجه به عنصر تعليق از جمله نقاط ضعف بازنويسي¬هاي آذريزدي است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
13 - تحلیل بازتاب دیدگاه و سبک فکری ناصرخسرو در کاربرد فعل
فاطمه شیخ باقر مهاجر علي صباغيچکیده ناصرخسرو ازجمله شاعرانی است که به سبب نگاه ویژه و ایدئولوژی متفاوتش همواره مورد توجه دوستداران شعر کلاسیک فارسی بوده است. نگارندگان بر این باور هستند که آشنایی با نگرش ناصرخسرو و شناخت جهان شعری او از دریچه تحلیل زبانی آثار وی میسر است، ازاین‌رو در این گفتار به ت چکیده کاملچکیده ناصرخسرو ازجمله شاعرانی است که به سبب نگاه ویژه و ایدئولوژی متفاوتش همواره مورد توجه دوستداران شعر کلاسیک فارسی بوده است. نگارندگان بر این باور هستند که آشنایی با نگرش ناصرخسرو و شناخت جهان شعری او از دریچه تحلیل زبانی آثار وی میسر است، ازاین‌رو در این گفتار به تحلیل دستوری ـ سبکی افعال سی قصیدة آغازین دیوان ناصرخسرو پرداخته¬اند. پرسش‌هایی که این مقاله درصدد پاسخ دادن بدان‌هاست عبارت است از: افعال به کار رفته در قصاید ناصرخسرو دارای چه ویژگی‌های دستوری است؛ بسامد ویژگی‌های افعال در قصاید ناصرخسرو چه ارتباطی با دیدگاه و سبک وی دارد و تکرار این ویژگی‌ها نشان¬دهندة چیست. برای پاسخگویی به این پرسش‌ها افعال سی قصیدة نخست دیوان ناصرخسرو استخراج و ویژگی‌های دستوری آنها توصیف شد؛ سپس اطلاعات به دست آمده به شیوه توصیفی ـ تحلیلی مورد بررسی و تحلیل قرار گرفت. نتیجه پژوهش حاضر نشان می‌دهد بیشترین شخص به‌کاررفته در افعال قصاید، دوم‌شخص مفرد است که برخاسته از ماهیت تبلیغی شعر ناصرخسرو است. از نظر زمان، پرتکرارترین افعال فعل‌های زمان مضارع اخباری است که پیوند مستقیم شاعر با موضوع کلام را نشان می‌دهد. وجه غالب افعال قصاید، اخباری با صدای دستوری فعّال است که برخاسته از ماهیت تبلیغی و متعهد شعر ناصرخسرو است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
14 - عناصر بینامتنی و سیلان ذهن در آثار محمود اکبرزاده و محمدرضا شمس
مریم غفاری جاهدجریان مدرنیسم در ایران پدیده‌ای تازه ا.ست که مورد توجه برخی نویسندگان قرار گرفته و با الگوپذیری از ادبیات غرب، آثاری پدید آورده‌اند که در مواردی موفق بوده‌است. با توجه به این که مدرنیسم هنوز در ادبیات داستانی بزرگسال ایران جای خود را چنانکه باید پیدانکرده، ورود آن به اد چکیده کاملجریان مدرنیسم در ایران پدیده‌ای تازه ا.ست که مورد توجه برخی نویسندگان قرار گرفته و با الگوپذیری از ادبیات غرب، آثاری پدید آورده‌اند که در مواردی موفق بوده‌است. با توجه به این که مدرنیسم هنوز در ادبیات داستانی بزرگسال ایران جای خود را چنانکه باید پیدانکرده، ورود آن به ادبیات کودک، به سختی می‌تواند مورد پذیرش قرارگیرد. از سویی، عدم توجه نویسندگان به شرایط سنّی کودک و نوجوان و گرایش به ابهام و ایجاز، درک مفهوم متن را برای این قشر غیر ممکن ساخته‌است. در این پژوهش با هدف شناخت ویژگی‌های مدرنیستی ادبیات کودک در دهه‌های اخیر و جنبه‌های نوآوری نویسندگان، داستان‌های محمود اکبرزاده و محمدرضا شمس را از جهت کاربرد عناصر مدرن با تأکید بر بینامتنیت و سیّال ذهن بررسی‌کرده و به این نتیجه رسیده‌ایم که محمود اکبرزاده در حوزۀ داستان‌نویسی مدرن، دارای نوآوری‌هایی است و بیشترین عناصر بینامتنی در آثارش عبارت از فراداستان و فولکلور بوده و در مواردی از جریان سیّال ذهن برای روایت داستان سود جسته‌است. عناصر بینامتنی محمدرضا شمس نیز بیشتر شامل باورهای عامیانه، فولکلور و اسطوره‌هاست و از جریان سیّال ذهن به وفور استفاده نموده‌است. بنابراین، آثار وی، پیچیده تر از آثار محمود اکبر زاده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
15 - بررسی و تحلیل ویژگی‌های ساختاری و شگردهای زبانیِ «داستانِ خسرو» نوشتۀ عبدالحسین وجدانی
حمزه محمدی ده‌چشمه فرزاد محمدیعبدالحسین وجدانی یکی از نویسندگان برجستۀ ایران، در داستان‌هایش بـه تحـوّلات سیاسـی، فرهنگـی و اجتماعی انسان معاصر نظر دارد. در آثارِ وی به‌راحتی مـی‌تـوان نمودهـای فراوانـی از فرهنـگ، هویّت، اخلاق، مردمداری، مذهب را که مطابق با سِرِشتِ مردم ایران‌زمین اسـت، مشـاهده کرد چکیده کاملعبدالحسین وجدانی یکی از نویسندگان برجستۀ ایران، در داستان‌هایش بـه تحـوّلات سیاسـی، فرهنگـی و اجتماعی انسان معاصر نظر دارد. در آثارِ وی به‌راحتی مـی‌تـوان نمودهـای فراوانـی از فرهنـگ، هویّت، اخلاق، مردمداری، مذهب را که مطابق با سِرِشتِ مردم ایران‌زمین اسـت، مشـاهده کرد. داستانِ «خسرو» سومین داستان از مجموعه داستان «عموغلام» تنها مجموعۀ داستانی وجدانی است. این داستان از زبان اوّل شخص نقل می‌شود، امّا شخصیّتِ راوی در مقابل شخصیّت اصلیِ داستان یعنی خسرو، رنگ می‌بازد. راوی که در دوران تحصیلات ابتدایی با خسرو هم‌کلاس بوده، روزی او را در خیابان می‌بیند؛ «شیرۀ تریاک، آن شیرِ بی‌باک را چون اسکلتی وحشتناک ساخته بود.» آنگاه خاطرات دورانِ جوانی او را بازگو می‌کند و در لَفافۀ داستان، درون-مایۀ این اثر را که طرحِ یکی از مشکلات فرهنگی-اجتماعی عصرِ ما و آثار مخرّب و زیان‌بارِ اعتیاد است، به میان می‌آورد و در پایان توصیه می‌کند که از همنشینِ بد باید دوری کرد. از آنجا که داستان، منعکس‌کنندۀ مسائل مهمّ اجتماعی در هر دوره و زمان است، این پژوهش به روش توصیفی و تحلیل محتوا «داستانِ خسرو» نوشتۀ عبدالحسین وجدانی را مورد تجزیه و تحلیل و نقد قرار داده و با بررس این اثر، ویژگی‌ها و ظرافت‌های زبانیِ آن و نیز شگردهایِ خاصّ نویسنده برای اَدایِ مقصودِ خود را بیان کرده است. نتایج پژوهش نشان می‌دهد که وجدانی با استفاده از ظرفیّت‌های ادبی و شگردهای زبانی مانند تشبیه، کنایه، طنز، اصطلاحات عامیانه توانسته است خوانندۀ داستان را با خود همراه و پیام نهایی (تأثیرِ همنشینِ بَد) را به او اِلقا کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
16 - سنّت و نمود آن در شعر شفیعی کدکنی
یعقوب نوروزی جواد خلیلیآشنایی عمیق و همه جانبه شفیعی کدکنی با ادب فارسی و تحقیق و تفحص مستمر او در متون و دیوانهای شعری فارسی، سبب شده که نشانه های بارزی از تاثیر سنت در شعر او دیده شود. این تاثیر در همه ابعاد ژرف ساختی و روساختی شعر او آشکار است ، هم در زبان شعری شاعر دیده می شود و هم در تصو چکیده کاملآشنایی عمیق و همه جانبه شفیعی کدکنی با ادب فارسی و تحقیق و تفحص مستمر او در متون و دیوانهای شعری فارسی، سبب شده که نشانه های بارزی از تاثیر سنت در شعر او دیده شود. این تاثیر در همه ابعاد ژرف ساختی و روساختی شعر او آشکار است ، هم در زبان شعری شاعر دیده می شود و هم در تصویرپردازی شاعرانه و هم در معنا و محتوی و مضامین شعری. شیفتگی او به سنت شعری فارسی ، سبب شده که هر از گاهی عباراتی از این شاعران را در شعر خود آورده و در بافتی هنرمندانه نو و کهنه را با هم درآمیزد. شاعر در بسیاری موارد ابیات و مصراعهایی از شاعران سنتی را در شعر خود آورده و گاه واژگان و ترکیبات و اصطلاحاتی را از آنان گرفته و در شعر خود آورده است؛ در برخی موارد مضامین تکراری شاعران کلاسیک را در شعر خود آورده است.گاهی نیز تصویرهایی را از شاعران سنتی و معاصر در شعر خود آورده است. باورهای عامیانه و اشارات تاریخی و اساطیری نیز از دیگر نشانه های توجه شفیعی به سنت است. هدف ما در این مقاله بررسی همه جوانب این تاثیرپذیری و توجه به سنت است. برای این منظور همه موارد ذکر شده در شعر شفیعی مورد پژوهش قرار گرفت و نمودهایی از این تاثیرپذیری و گرایش به سنت را آوردیم. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
17 - تأثیرپذیری اقبال لاهوری از مولوی در ترسیم چهرۀ انسان کامل
سیدعلی کرامتی مقدممحمد اقبال لاهوری شاعر، فیلسوف، سیاست‌مدار و متفکّر مسلمان پاکستانی است که اشعار زیادی به زبان فارسی سروده و مورد استقبال بسیاری از مسلمانان واقع شده است. بین اشعار او و اشعار مولوی شباهتهای فراوانی وجود دارد که این دو شاعر بزرگ را به هم نزدیک گردانیده است. سئوال ا چکیده کاملمحمد اقبال لاهوری شاعر، فیلسوف، سیاست‌مدار و متفکّر مسلمان پاکستانی است که اشعار زیادی به زبان فارسی سروده و مورد استقبال بسیاری از مسلمانان واقع شده است. بین اشعار او و اشعار مولوی شباهتهای فراوانی وجود دارد که این دو شاعر بزرگ را به هم نزدیک گردانیده است. سئوال اصلی پژوهش آن است که اقبال و مولوی چه هدفی را در شعر میجستهاند و چه عواملی سبب پیوند فکری و محتوایی آن دو شده است؟ دیگر آن که هر کدام از این دو چه تصویری از انسان کامل در اشعار خود ترسیم نموده‌اند؟ با مطالعه و بررسی اشعار این دو شاعر مشاهده می‌شود که در درجۀ نخست اقبال در ساختار و محتوای اشعار خود تحت تأثیر مولوی بوده به حدّی که در بسیاری از اشعارش از ملّای روم به صراحت یاد کرده است. عامل دیگر این پیوند، تشابه فلسفۀ فکری و اعتقادی این دو شاعر بزرگ است؛ اندیشۀ هر دوی آنها از آبشخور دین و عرفان اسلامی سرچشمه گرفته و آنها را مقبول عام و خاص ساخته است. اقبال همانند مولوی در پی ایجاد تحوّل در فرد برای رسیدن به تکامل فردی و اجتماعی و بنیان نهادن یک جامعۀ آرمانی و متعالی بوده و برای ساختن چنین جامعهای تصویری از یک انسان کامل در اشعار خود ترسیم نموده است. در این پژوهش چگونگی ترسیم یک انسان کامل در شعر اقبال لاهوری و میزان تأثیرپذیری او از مولوی، بررسی و تبیین شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
18 - تعالیم اخلاقی و آموزه¬های تربیتی در مثنوی سلسله¬الذهب جامی
برات محمدی مریم حداد خانشانعبدالرحمان جامی از شاعران پرکار قرن نهم هجری است که پیرو شاعران پیشین خویش در ادب تعلیمی، عرفانی و غنایی شعر سروده است.در این مقاله، مثنوی سلسله¬الذهب وی به لحاظ دارا بودن مباحث تعلیمی و آموزه¬های اخلاقی بررسی شده است. نتیجه¬ی این بررسی نشان می¬دهد جامی همچون عارف و موع چکیده کاملعبدالرحمان جامی از شاعران پرکار قرن نهم هجری است که پیرو شاعران پیشین خویش در ادب تعلیمی، عرفانی و غنایی شعر سروده است.در این مقاله، مثنوی سلسله¬الذهب وی به لحاظ دارا بودن مباحث تعلیمی و آموزه¬های اخلاقی بررسی شده است. نتیجه¬ی این بررسی نشان می¬دهد جامی همچون عارف و موعظه¬گر دینی سعی کرده تمامی تعالیم دینی و اخلاقی را به مخاطب بیاموزد، همچنین همچون جامعه¬شناس در اجتماعش ظاهر شده و سعی دارد با انتقاد از نابه¬سامانی¬های اجتماعی، دینی و عرفانی جامعه¬اش، تعالیم و آموزه¬های اخلاقی را به مخاطبش منتقل کند. اندیشه¬ی تعلیمی او با انتقاد همراه است و به صورت مستقیم و غیر مستقیم با حکایت¬های تمثیلی سعی دارد مفاهیم خود را به مخاطب القا کند. نگاه انتقادی او بیشتر متوجه صوفیان ظاهرپرست ریاکار است که با ظاهرپرستی در دین، اخلاق انسانی را تباه می¬کنند، پادشاهان نیز در دفتر سوم مورد توجه او هستند و جامی با حکایت¬ها و داستان¬هایی اصول اخلاقی را به آنها تعلیم داده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
19 - مردی در قفس عصاره ناتورالیسم چوبک
ندا نبی زاده اردبیلیناتورالیسم که به عنوان مکتبی ادبی، در اواسط قرن نوزدهم در فرانسه سر برآورد دریچه¬ای نو به روی هنرمند گشود که در آن قهرمان داستانش دیگر نه انسان¬آرمانی رمانتیک بود نه حتی انسان عادی رئالیستی بلکه انسانی پست¬ترو پلیدتر از آن¬چه حتی در جهان بیرون می¬تواند باشد؛ یعنی حیو چکیده کاملناتورالیسم که به عنوان مکتبی ادبی، در اواسط قرن نوزدهم در فرانسه سر برآورد دریچه¬ای نو به روی هنرمند گشود که در آن قهرمان داستانش دیگر نه انسان¬آرمانی رمانتیک بود نه حتی انسان عادی رئالیستی بلکه انسانی پست¬ترو پلیدتر از آن¬چه حتی در جهان بیرون می¬تواند باشد؛ یعنی حیوانی در شکل انسان که پلیدی خود را بویژه در شرایط دشوار بروز می¬دهد. این مکتب در سراسر جهان پیروانی یافت که در این میان صادق چوبک از مقلدانی است که در ترسیم فضای یاس¬آلود آکنده از جبروستم، گوی سبقت از دیگران ربوده است. در این مقاله که به شیوه تحلیلی به بررسی داستان چوبک پرداخته¬ایم در پی کشف عناصر ناتورالیستی در داستان چوبک بوده¬ایم. نتیجه حاصل از بررسی نشان می¬دهد که تقریبا تمامی اصول این مکتب را در آثار چوبک می¬توان دید جبرگرایی، یاس وناامیدی وبه دنبال آن پوچ¬گرایی، استفاده از زبان محاوره، ضدیت با اخلاق، بی¬اعتقادی مذهبی، بهادادن به حیوانات و در مقابل تنزل دادن مقام انسانی در حد حیوان از ویژگی¬هایی است که در اکثر داستان¬های او به چشم می¬خورد. ولی در این میان داستان «مردی در قفس» او عصاره تمام ویژگی¬های مکتب ناتورالیسم است که ما در ین مقال به بررسی این ویژگی¬ها پرداخته¬ایم. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
20 - رابطه شاهان اشکانی با پهلوانان دوره کیانی
مصطفی سعادتبرخی پژوهشگران معتقدند که گروهی از پهلوانان کیانی شاهان (یا شاهزادگان) اشکانی هستند که در کسوت پهلوانان کیانی به داستان‌های ملی راه یافتهاند. هدف عمده نوشته‌ی حاضر اینست که آیا واقعا برخی از اشکانیان پس از کندن کسوت شاهی، جامهی پهلوانی پوشیده و به داستان‌های حماسی ایر چکیده کاملبرخی پژوهشگران معتقدند که گروهی از پهلوانان کیانی شاهان (یا شاهزادگان) اشکانی هستند که در کسوت پهلوانان کیانی به داستان‌های ملی راه یافتهاند. هدف عمده نوشته‌ی حاضر اینست که آیا واقعا برخی از اشکانیان پس از کندن کسوت شاهی، جامهی پهلوانی پوشیده و به داستان‌های حماسی ایران راه یافتهاند؟ این تغییر در زمان اشکانیان یا ساسانیان رخ داده است. اگر در زمان اشکانیان رخ داده، اشخاصی که ادعا می‌شود وارد داستان‌ها شده‌اند، باید دارای محبوبیتی فوقالعاده بین مردم بوده باشند تا با ورود آنان به داستان‌ها، باعث افزایش جذابیت و اقبال مردم به داستان‌ها شده باشد. شاهان دوره اشکانیان که ادعا شده است که به کسوت پهلوانی در آمده‌اند، نشانی از دلیری و جانفشانی برای اعتلای فرهنگی کشور دیده نمی‌شود، اعمالشان منطقی و زمامداریشان همراه با عدالت و مردمداری نیست. این تغییرات نمیتواند مربوط به دوران ساسانیان باشد. از اشکانیان شاه و شاهزادهای را نمیشناسیم که از چنان محبوبیتی برخوردار بوده باشد که ساسانیان موفق نشده باشند وی را از خاطره جمعی بزدایند. اگر از اشکانیان فرد بسیار محبویی وجود داشته، پذیرفتنی نیست که ساسانیان، اجازه داده باشند او به عنوان پهلوانی کیانی وارد داستان‌ها شود. نام، ابزار شناسایی افراد است. دلیلی ندارد که نام افراد عادی با شاهان و پهلوانان نتواند همسان باشد و عجیب نیست که نامهایی برای مدت طولانی در جامعهای رواج داشته باشد. علیرغم اینکه قهرمانان دوره کیانی می‌توانند واقعیت تاریخی داشته باشند، ولی یکسان پنداری برخی از آنان با شخصیت‌های دوره اشکانی صحیح نیست. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
21 - شیوه های تصویر آفرینی مناظر طبیعت در منظومه ویس و رامین
علی محمد رضائی هفتادرمساله اصلی در این مقاله بررسی شیوه های تصویر آفرینی مناظر طبیعت در منظومه ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی است. بدین منظور ابتدا کلیه تصاویر استخراج و سپس از نظر محتوا و مضمون در طبقه بندی زیر قرار گرفته اند : الف) تصویر آب ؛ ب) تصویر آسمان ؛ پ) تصویر خورشید؛ ت) تصویر چکیده کاملمساله اصلی در این مقاله بررسی شیوه های تصویر آفرینی مناظر طبیعت در منظومه ویس و رامین فخرالدین اسعد گرگانی است. بدین منظور ابتدا کلیه تصاویر استخراج و سپس از نظر محتوا و مضمون در طبقه بندی زیر قرار گرفته اند : الف) تصویر آب ؛ ب) تصویر آسمان ؛ پ) تصویر خورشید؛ ت) تصویر ماه و ث) تصویر گل و گیاه. یافته های این مقاله نشان می دهداز منظر تصاویر زبانی ( واقعی) و مجازی، غلبه با تصاویر مجازی است. بنابراین می توان چنین نتیجه گرفت که گرگانی بیش از آن که تصویری واقع گرایانه از طبیعت ارائه نماید به کاربرد هنری تصاویر طبیعت در قالب انواع بدایع لفظی و معنوی توجه داشته است. علاوه بر این ،از منظر پویایی و ایستایی تصاویر، از بین تصاویر بررسی شده مانند اغلب تصاویر کهن غلبه با تصاویر ایستا است با این همه در موارد معدودی تصاویر پویا نیز مشاهده می شودکه درخور تحسین است در مجموع می توان گفت که گرگانی شاعري تيز بين، با طبعي لطيف، ذوقي سرشار و قريحه اي بارور است. اين ويژگي ها موجب شده در توصيف و تصویرگری مناظر طبیعت بسيار چيره دست باشد و بخشي از قدرت سخنوري خويش را در اين عرصه نشان دهد . جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
22 - رویکردهای قرآنی احمد جام در تعلیم و تربیت با تأکید برکتاب مفتاح‌النّجات
ریحانه صادقی عباس محمدیانپژوهش حاضر به بررسی رویکردهای قرآنی احمد جام نامقی(440-536) در تعلیم و تربیت با توجه به کتاب مفتاح‌النّجات اختصاص دارد. این نوشتار با روش تحلیلی- توصیفی می‌کوشد با نگاهی تازه به معرفی جنبۀ دیگر این اثر کهن عرفانی بپردازد. کاربرد فراوان آیات قرآن در متن، حکایت از انس و پ چکیده کاملپژوهش حاضر به بررسی رویکردهای قرآنی احمد جام نامقی(440-536) در تعلیم و تربیت با توجه به کتاب مفتاح‌النّجات اختصاص دارد. این نوشتار با روش تحلیلی- توصیفی می‌کوشد با نگاهی تازه به معرفی جنبۀ دیگر این اثر کهن عرفانی بپردازد. کاربرد فراوان آیات قرآن در متن، حکایت از انس و پیوند ناگسستنی احمد جام به قرآن کریم و مفاهیم آن دارد. این مقاله بر آن است تا پس از ذکر آموزه‌های دینی و تعلیم و تربیتی مورد نظر احمد جام به بیان تعابیر و رویکردهای قرآنی شیخ در مورد نکات مربوط بپردازد. برآیند تحقیق نشان می‌دهد که نویسنده در این اثر بر آن است تا پندها و مواعظ تربیتی خود را با استناد به معارف و آموزه‌های قرآنی و دینی به طریقی سهل و ساده و به دور از اصطلاحات و تعابیر عرفانی، که برای گروهی خاص قابل درک است، به مخاطب القا کند، ضمن آنکه گاه به تفسیرهای خاصی از آیات می‌پردازد که حاوی تأملات خود اوست و بدین صورت اندیشه‌های خود را در لفاف همین آموزه‌های فرهنگی و تعالیم دینی به مخاطب القا می‌کند، چنانکه گاه گویی او را وادار به پذیرش سخن خود می‌نماید. از دیگر ویژگی‌های این پژوهش توجه به نوع نگرش احمد جام در امر به معروف و نهی از منکر است. وی بر خلاف نگرشی که در برخی پژوهش‌ها در امر به معروف و نهی از منکر سخت‌گیر و ستیهنده معرفی شده، در این اثر با تکیه بر آیات توبه و بشارت، مخاطب را به بازگشت خالصانه به سوی خداوند ترغیب می‌کند. این در حالی است که بر مدعیان طریقت و بدعت‌گذاران در دین، به شدت می‌تازد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
23 - مدارا و خشونت در خمسه نظامی
سعید کریمی قرهباباادبیات کهن فارسی همواره منادی مهرورزی و مداراگری بوده و از خشونت، نزاع و کینه بیزاری جسته است لیکن جامعه و تاریخ ایران مسیر متفاوت و پر تنشی را از سر گذرانده است. ادبیات در لایه‌های ژرف خود تصاویری محو و مبهم را از خشونتی افسار گسیخته بازتاب می‌دهد. گویی جنگ و ستیزه چکیده کاملادبیات کهن فارسی همواره منادی مهرورزی و مداراگری بوده و از خشونت، نزاع و کینه بیزاری جسته است لیکن جامعه و تاریخ ایران مسیر متفاوت و پر تنشی را از سر گذرانده است. ادبیات در لایه‌های ژرف خود تصاویری محو و مبهم را از خشونتی افسار گسیخته بازتاب می‌دهد. گویی جنگ و ستیزه با تار و پود جامعه ایرانی تنیده شده است. نظامی گنجه‌ای یکی از شاعران صلح‌دوست ایرانی است که در شعرش عشق و دوستی موج می‌زند. با این همه در اعماق آثارش، ناخواسته نگره‌هایی از آن ذهنیت مبتنی بر خشونت و بی‌مدارایی را می‌توان دید. برای مثال جنگ از مضامین عمده شعر نظامی است. پای خشونت حتی به ساحت عشق نیز کشیده می‌شود. مجنونِ عاشق، بی‌میل نیست که برای تصاحب لیلی از زور استفاده کند، در مخزن الاسرار دو حکیم با دو نظرِ متفاوت علمی، خصومت را بدانجا می‌رسانند که حاضرند دیگری را به قتل برسانند و سر انجام این که اسکندر پس از اشغالِ ایران، با بی‌مداراگری تمام، آتشکده‌های زرتشتیان را تخریب می‌کند، رسوم دینی آنان را برمی‌چیند، شهرهای باشکوه را در آتش قهر خود می‌سوزاند و کتاب‌های علمی ایران زمین را به مقدونیه انتقال می‌دهد. از سوی دیگر جلوه‌های مدارا نیز در منظومه‌های نظامی تماشایی است. شیرین، خسرو را به مدارا و رعیت‌نوازی دعوت می‌کند. بهرام با تدبیری هوشمندانه مانع از وقوع جنگ با هم‌‌وطنانش می‌شود و پادشاهان گوش به معترضان صریح‌اللهجه خود می‌دهند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
24 - سبک شناسی نحوی سوانح العشاق احمد غزّالی و عبهرالعاشقین روزبهان بقلی(با رویکرد نقش گرا)
آزاده شریفیسوانح¬ العشاق احمد غزّالی (م 520) سلسله جنبان رسایل مستقلی است که به زبان فارسی درباره «عشق» نوشته شده-اند. احمد غزّالی در این اثر مفهوم عشق را فراتر از حدود زمینی و آسمانی بازتعریف کرده و گفتمانی صوفیانه با محوریت آن پدید آورده است. این گفتمان در رسایل متأثر از سوانح، چکیده کاملسوانح¬ العشاق احمد غزّالی (م 520) سلسله جنبان رسایل مستقلی است که به زبان فارسی درباره «عشق» نوشته شده-اند. احمد غزّالی در این اثر مفهوم عشق را فراتر از حدود زمینی و آسمانی بازتعریف کرده و گفتمانی صوفیانه با محوریت آن پدید آورده است. این گفتمان در رسایل متأثر از سوانح، مانند عبهرالعاشقین روزبهان بقلی،تکمیل شده و از همین طریق به شعرفارسی نیز راه یافته¬است. با وجود این، زبان پیچیده و ارزش¬های ادبی این دو رساله مانع از توجه به نظریه¬پردازی¬های مؤلفان آن شده و پژوهش¬های عرفانی عمدتاً این آثار را متونی شاعرانه ، مبتنی بر تجربه شخصی و در نتیجه فاقد چهارچوب فکری مشخّص ارزیابی کرده¬اند.در این مقاله، با به¬کارگیری ابزارهای زبان¬شناسی نقش¬گرا از جمله مفهوم «بافت موقعیت» و تحلیل «فرانقش اندیشگانی» ، جنبه تبیینی و نظریه¬پردازانه این دو متن آشکار و رابطه متقابل آن با بافت فرهنگی قرن ششم بازنموده شده است. هدف از مقایسه دو متن نشان دادن امتداد گفتمان عشق سوانح در رساله¬های بعدی و روند تکوین و تحوّل گفتمان عشق در آغاز و پایان قرن ششم بوده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
25 - چهار موسیقی در چهل اسرار
سید علی اصغر طباطبایی نیاتناسب و هماهنگی بین شاکله های شعری و گره خوردگی آن با محتوا و استفادۀ حداکثری از ظرفیّت ها و ظرافت های ادبی درگسترۀ وسیعی می تواند تصاویر احساسات را از «این نه آنی» به «این همانی» ارتقا دهد. بر اساس همین رویکرد، هدف جستار پیش رو، تحلیلی است بر این که چگونه میر سیّد علی چکیده کاملتناسب و هماهنگی بین شاکله های شعری و گره خوردگی آن با محتوا و استفادۀ حداکثری از ظرفیّت ها و ظرافت های ادبی درگسترۀ وسیعی می تواند تصاویر احساسات را از «این نه آنی» به «این همانی» ارتقا دهد. بر اساس همین رویکرد، هدف جستار پیش رو، تحلیلی است بر این که چگونه میر سیّد علی همدانی در چهار حیطۀ موسیقایی، از رهگذر تصویرسازی های ادبی، مطابق با معیارهای زیبایی¬شناسانۀ انواع موسیقی، نظام اندیشگی عرفانی خود را عرضه کرده است؟ و امکانات زبانی و بیانی را در خدمت ارائۀ جهان بینی خاصّ عرفانی و بیان تصویرسازی های بررُسته نه بربسته و بازسازی و بازنمایی محورهای مختلف تفکّر خود، به کار گرفته است؟ در زمینۀ موسیقی بیرونی (وزن)، با توجه به ترکیب مدبّرانۀ اوزان و رعایت تناسبات خاصّ آوایی آن ها، می توان او را شاعر «بحر رمل» دانست. در حوزۀ موسیقی کناری (قافیه و ردیف)، تقارن دیداری و شنیداری همسو و تقویت کنندۀ محور عمودی است و به صورت مضمر، با تصویرسازی بدیعی، برجسته سازی مفاهیم و نزدیک شدن به وحدت با خواننده، در القای مفاهیم می کوشد. موسیقی درونی با محوریّت تکرار، پژواک مفاهیم را در ذهن مخاطب برجسته تر می نماید و موسیقی معنوی با آمیزش مفاهیم همراه با شگردهای بلاغی و گریز از زبان متعارف، خواننده را از رهگذر درک هنری به لذّت ادبی رهنمون می شود. روش پژوهش حاضر، توصیفی و داده ها با استفاده از شیوۀ تحلیل محتوا، بررسی شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
26 - بررسی تطبیقی ترجمه‌های کارنامه اردشیر بابکان
مریم غفاری جاهدکارنامۀ اردشیر بابکان از متون پهلوی متأخر و شامل زندگی و چگونگی به شاهی رسیدن اردشیر بابکان است. از این کتاب دو نسخه پهلوی موجود است که از روی آنها برگردان‌هایی به فارسی انجام گرفته است. نخستین ترجمۀ فارسی که در حال حاضر موجود است، توسط احمد کسروی انجام گرفته که در مجل چکیده کاملکارنامۀ اردشیر بابکان از متون پهلوی متأخر و شامل زندگی و چگونگی به شاهی رسیدن اردشیر بابکان است. از این کتاب دو نسخه پهلوی موجود است که از روی آنها برگردان‌هایی به فارسی انجام گرفته است. نخستین ترجمۀ فارسی که در حال حاضر موجود است، توسط احمد کسروی انجام گرفته که در مجلۀ ارغوان سال 1306 به چاپ رسیده و پس از آن ترجمه‌های دیگری را بهرام فره‌وشی، صادق هدایت، محمد جواد مشکور، قاسم هاشمی‌نژاد و مهری باقری انجام داده‌اند که هر یک ویژگی‌های خاص خود را دارد. در این مقاله، شش ترجمۀ مذکور ضمن مقابله با اصل متن پهلوی مورد نقد قرارگرفته و برخی تفاوت‌های آنها با متن اصلی و با یکدیگر بررسی شده‌است. نتیجۀ بررسی این است که به علت شباهت حروف پهلوی به یکدیگر در مواردی، واژه‌ها قابل تشخیص نبوده و مترجم بنا به برداشت خود، یکی از دو صورت را برگزیده است. در مواردی نیز مترجم با کاهش و افزایش واژه یا جملاتی، در متن دخل و تصرف نموده است که موجب اختلاف با متن پهلوی و با ترجمه‌های دیگر است. از سویی ترجمه‌های اولیۀ این متن، به ویژه ترجمۀ فره‌وشی، به علت وفاداری بیش از حد به متن پهلوی، قابل استفاده نیست و از ترجمه‌های متأخر، مهری باقری و هاشمی نژاد با کاربرد واژه‌های فارسی امروزی و حذف شماره‌گذاری‌های داخل متن اصلی، کار روان‌تر و قابل پذیرشی ارائه کردهاند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
27 - بررسی فضائل و رذائل اخلاقی در بهمن نامه بر مبنای آیین زرتشتی
پریسا داوری سعید محمدی کیشیکی از موضوعات قابل بررسی در شاهنامه و آثار حماسی ملی دیگر اخلاق است. بهمن‌نامة حکیم ایرانشاه ابن ابی الخیر یکی از معروفترین آثار حماسی بعد از شاهنامه، روایت پادشاهی بهمن و کین‌خواهی او از خاندان رستم برای انتقام خون اسفندیار است که پر است از رذائل و فضائل اخلاقی. هرچند چکیده کاملیکی از موضوعات قابل بررسی در شاهنامه و آثار حماسی ملی دیگر اخلاق است. بهمن‌نامة حکیم ایرانشاه ابن ابی الخیر یکی از معروفترین آثار حماسی بعد از شاهنامه، روایت پادشاهی بهمن و کین‌خواهی او از خاندان رستم برای انتقام خون اسفندیار است که پر است از رذائل و فضائل اخلاقی. هرچند در همۀ ادیان به بایسته‌ها و نابایسته‌های اخلاقی پرداخته‌‌اند ولی از آنجا که بهمن‌نامه به بعد از ظهور زردشت مربوط است و خانوادۀ لهراسب از خدمتگزاران آیین زردشتی‌اند به نظر می‌رسد گویندۀ این حماسه در بیان نکات اخلاقی داستان از مبانی اخلاقی آیین زرتشتی بیش از اخلاق اسلامی تاًثیر گرفته است. این مقاله سعی دارد بهمن‌نامه را با این دید به روش توصیفی - تحلیلی بررسی کند. نیایش خداوند، بخشش، وفای به پیمان و... جزء فضائل و کینه‌ورزی، بدعهدی، ظلم، دروغ و خشم از رذائل اخلاقی مشخص در این کتابند که هریک مصادیق بسیاری در این اثر دارند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
28 - بررسی سبک¬شناسی و جامعه¬شناختی«چراغ¬ها را من خاموش می¬کنم» با تأکید بر رویکرد لوسین گلدمن
ندا یانس کامران پاشایی فخری پروانه عادل زادهجامعه¬شناسی ادبیات شاخه¬ای از جامعه¬شناسی است که به رغم سنت دیرینة ادبی و آثار ادبی فراوان در تاریخ ایران، چندان که باید و شاید در میان خانواده علوم اجتماعی گسترش نیافته است. این عدم گسترش، هم در حوزه نظری (توریک) به چشم می خورد، هم در حوزه تحقیقات تجربی. در حوزه نظری ب چکیده کاملجامعه¬شناسی ادبیات شاخه¬ای از جامعه¬شناسی است که به رغم سنت دیرینة ادبی و آثار ادبی فراوان در تاریخ ایران، چندان که باید و شاید در میان خانواده علوم اجتماعی گسترش نیافته است. این عدم گسترش، هم در حوزه نظری (توریک) به چشم می خورد، هم در حوزه تحقیقات تجربی. در حوزه نظری با حدود و ثغور رشته جامعه¬شناسی گونه-های ادبی و رویکردهای نظری جامعه¬شناختی به آثار ادبی چندان روشن نیست.در عرصه پژوهش تجربی نیز تحقیقات، عمدتاً تنها به گونه (ژانر) ادبی داستان بلند (و با اندک تسامحی رمان) محدود شده و دیگر گونه¬های ادبی عموماً مورد غفلت قرار گرفته¬اند. مدعای اصلی مقاله حاضر این است که صرف نظر از رویکرد نظری ما در سبک¬شناسی و جامعه-شناسی ادبیات، هر گونه¬¬ی ادبی ویژگی¬هایی دارد که باید هنگام تحلیل مورد توجّه سبک¬شناسان و جامعه¬شناسان قرار گیرد.در اين مقاله، به بررسي اجتماعي ـ سياسي و سبکیآثار زویا پیرزاد، نویسنده معاصر ارمنی تبار، با توجّه به روش ساختگرايي گلدمن مي¬پردازيم. در اين شيوه، محتواي اثر ادبي و رابطه آن با جامعه¬اي بررسي مي¬شود كه اثر در آن خلق شده است و به جاي توصيف محتواي اثر ادبي، به بررسي محتوا و رابطه آن با جهان¬نگري در يك دوران خاص پرداخته شده است¬. لذا در اين رمان به اختصار به روحيات و شرايط زندگي مردم وتبيين پديده¬ها، رفتارها، ساخت¬ها و فرازونشيب¬هاي اجتماعي ـ سياسي زندگي شخصيّت¬هاي رمان اشاره شده است جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
29 - در احوال و آثار جعفر شهری(شهری باف)
مسعود معظمی گودرزیچکیده «جعفر شهری» (شهری‌باف) نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادبیات عامّه و روایتگر تاریخ اجتماعی تهران در یک قرن اخیر بوده است. وی از آنجا که شخصیتی کمتر شناخته شده به‌ویژه در میان عموم جامعه است؛ معرفی آثار و کارهای برجسته‌ای که در طول حیات خویش انجام داده است نه تنها به ش چکیده کاملچکیده «جعفر شهری» (شهری‌باف) نویسنده و پژوهشگر فرهنگ و ادبیات عامّه و روایتگر تاریخ اجتماعی تهران در یک قرن اخیر بوده است. وی از آنجا که شخصیتی کمتر شناخته شده به‌ویژه در میان عموم جامعه است؛ معرفی آثار و کارهای برجسته‌ای که در طول حیات خویش انجام داده است نه تنها به شناخت بهتر او بلکه به شناخت بخشی از تاریخ ادبیات شفاهی و عامّه مردم در دوره معاصر کمک خواهد کرد. در این راه از آثار خود او اعم از کتب داستانی و غیرداستانی و نیز مصاحبه‌ها و گفتگوهایی که وی در زمان حیاتش انجام داده و همچنین مقالاتی که از او و دیگر پژوهشگران در حوزه‌ی کاری او در مجلات و نشریات مختلف چاپ شده است، بهره گرفته شده است. از کتاب‌هایی که در موضوعات مختلف داستان‌نویسی، ادبیات عامّه و شفاهی مردم تهران قدیم، آداب و رسوم و سبک زندگی آنها منتشر شده است و یا هر منبعی که به نوعی سرنخی از ویژگی شخصیتی و نویسندگی « جعفر شهری » آشکار کند، استفاده شده است. در این مقاله کوشش شده است با استفاده از تمام ظرفیت‌های ممکن و موجود و با استناد به آثاری که از خود نویسنده در دسترس است؛ به معرفی، تحلیل وبررسی آثار ایشان پرداخته شود. البته ضمن معرفی آثار جعفر شهری؛ جهت آشنایی بیشتر، نگاهی اجمالی و گذرا نیز به زندگی نامه ایشان شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
30 - نقد و قرائت تاریخی اشعار حافظ
اصغر شهبازینقد یا قرائت تاریخی آثار ادبی به معنای تحلیل آثار ادبی با توجه به حوادث یا امور تاریخی است. در این نوع نقد، محقق به بحث دربارة زندگی شاعران یا نویسندگان و معاصران آنها و روابط ایشان با هم می‌پردازد و بر آن است تا با نگاه بیرونی، برخی از ابهامات درونی آثار ادبی را پاسخ چکیده کاملنقد یا قرائت تاریخی آثار ادبی به معنای تحلیل آثار ادبی با توجه به حوادث یا امور تاریخی است. در این نوع نقد، محقق به بحث دربارة زندگی شاعران یا نویسندگان و معاصران آنها و روابط ایشان با هم می‌پردازد و بر آن است تا با نگاه بیرونی، برخی از ابهامات درونی آثار ادبی را پاسخ دهد. این نوع نقد که در ایران پیشینه‌ای طولانی دارد، غالباً وسیلة تحقیق در تاریخ ادبیات است. از آنجا که این نوع نقد دربارة شعر حافظ با توجه به ویژگی‌های خاص و منحصربه‌فرد شعر او، همواره با دو دیدگاه تأییدی و انکاری روبه‌رو بوده، نگارنده بر آن شده تا در قالب این مقاله و با روش تحلیل محتوا (رویکرد توصیفی- تحلیلی) اشعار حافظ را از منظر نقد تاریخی بررسی کند. در این بررسی مشخص شده است که شعر حافظ با توجه به تعیّن زمانی و مکانی بالایی که دارد، نقد تاریخی را برمی‌تابد، چنانکه از مجموع 625 قطعه شعر حافظ، 88 قطعه شعر او، جزو اشعار تاریخ‌دار مسلم هستند؛ یعنی حدود 14 درصد؛ و اگر بخواهیم اشارت مدحی و تاریخی را نیز به این تعداد اضافه کنیم، حافظ حدود 164 قطعه شعر تاریخ‌دار دارد؛ یعنی حدود 26 درصد از اشعار او؛ که این موضوع نشان می‌دهد شعر حافظ، پیوند نسبتاً زیادی با تاریخ عصر و زندگی او دارد و استخراج این اشعار می‌تواند در بررسی تطور فکری حافظ و بازسازی جزئیات زندگی او مؤثر واقع شود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
31 - انواع بسامد و کارکرد آن در آفرینش داستان
ندا نبی زاده اردبیلییکی از عناصر اصلی هر روایتی عنصر زمان است به¬گونه¬ای که فهم روایت را در گرو زمانمندی آن می¬دانند. ژرار ژنت بزرگترین نظریه¬پرداز زمان روایی است که آن را ذیل سه تعین نظم، بسامد و تداوم بررسی می¬کند. بسامد که به بررسی تکرار عناصر روایی می¬پردازد به سه نوع منفرد، مکرر و باز چکیده کاملیکی از عناصر اصلی هر روایتی عنصر زمان است به¬گونه¬ای که فهم روایت را در گرو زمانمندی آن می¬دانند. ژرار ژنت بزرگترین نظریه¬پرداز زمان روایی است که آن را ذیل سه تعین نظم، بسامد و تداوم بررسی می¬کند. بسامد که به بررسی تکرار عناصر روایی می¬پردازد به سه نوع منفرد، مکرر و بازگو تقسیم می¬شود. ما در این پژوهش که به روش کتابخانه¬ای و تحلیلی و توصیفی انجام گرفته است انواع بسامد و کارکرد آن را در آثار داستانی علوی و ساعدی بررسی کرده ایم. نتایج پژوهش نشان می¬دهد که هر دو نویسنده از انواع مختلف بسامد در داستان¬های خود بهره گرفته¬اند. بسامد غالب بر داستان¬های آن¬ها بسامد مفرد است. انواع دیگر بسامد هم در این آثار قابل مشاهده است از جمله کارکردهای بسامد مکرر در این داستان¬ها تاکید، بیان کنایی ، فضاسازی و جلب توجه و ترحم و از جمله کارکردهای بسامد موجز در آن¬ها شخصیت¬پردازی و بیان علت امور است. به طور کلی باید گفت کارکرد انواع بسامد در آثار داستانی علوی متنوع¬تر است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
32 - بررسی تطبیقی اندیشه¬های خیّامی در سروده¬های محمّدرضا شفیعی کدکنی و عبدالوهّاب البیاتی
دکتراحمدرضا نظری چروده دکتر معصومه نظری چرودهچکیده حکیم عمر خیّام نیشابوری از ریاضیدانان، ستاره¬شناسان و شاعران بنام ایران در دورۀ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیّام برتر از جایگاه ادبی اوست، ولی آوازۀ وی بیشتر به واسطۀ سرودن رباعیّاتی است که در روزگار ما شهرت جهانی یافته است. رباعیّات خیّام را به اغلب زبا چکیده کاملچکیده حکیم عمر خیّام نیشابوری از ریاضیدانان، ستاره¬شناسان و شاعران بنام ایران در دورۀ سلجوقی است. گرچه پایگاه علمی خیّام برتر از جایگاه ادبی اوست، ولی آوازۀ وی بیشتر به واسطۀ سرودن رباعیّاتی است که در روزگار ما شهرت جهانی یافته است. رباعیّات خیّام را به اغلب زبان¬های زندۀ دنیا ترجمه کرده¬اند و ترجمۀ انگلیسی آن توسّط ادوارد فیتز جرالد در سال 1859 م. موجب شهرت او در مغرب زمین شده است. تأثیر رباعیّات خیّام بر ادبیّات جهان، او را به نماد فلسفۀ شرق و شاعر محبوب روشنفکران تبدیل کرده است. با اینکه شمار رباعیّات خیّام تا امروز به طور دقیق معلوم نشده است، امّا تأثیر خیّام در شعر فارسی چنان عمیق بوده که محقّقان را به وضع اصطلاح «اندیشۀ خیّامی» واداشته است. اندیشه¬های خیّامی که مضامینی همچون اغتنام فرصت، خوشباشی و رندی فلسفی، حیرت و سرگشتگی در مقابل معمّای هستی، تأکید بر کوتاهی و گذر عمر و افسوس خوردن بر آن، و پناه بردن به بادۀ فراموشی را دربرمی¬گیرد، در شعر معاصر فارسی و عربی نیز آشکار است. در تحقیق حاضر، این اندیشه¬های فلسفی را در شعر عبدالوهّاب البیاتی، شاعر شیفتۀ خیّام، بررسی می¬کنیم، آن را با شعر محمّدرضا شفیعی کدکنی که از منظر اندیشه¬های خیّامی شباهت و ارتباط زیادی با البیاتی دارد، مقایسه کرده¬ایم. نتایج این پژوهش که به شیوۀ تطبیقی و تفسیر محتوای آثار دو شاعر اجرا شده است نشان می¬دهد که عمق اندیشۀ هر دو شاعر نسبت به خیّام بسیار کمتر است و درک فلسفی البیاتی نیز بر تفکّر شفیعی کدکنی رجحان دارد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
33 - صفات عرفانی و نمادین قلندران در آثار سنایی، عطار، مولانا و حافظ
زهرا شرافتی زهرا نوروزیقلندر یکی از اصطلاحاتی است که در ادبیات و شعر عاشقانه کاربرد چشم¬گیری دارد. این اصطلاح در منابع عرفان و تصوف در معنای صوفیانه به کار رفته است ولی فاقد تعابیر لطیف و توصیفات نمادین و سمبلیک است. شاعران فارسی¬گو بویژه شعرای عارف و صوفی¬مسلک در اشعار خویش توصیفاتی ل چکیده کاملقلندر یکی از اصطلاحاتی است که در ادبیات و شعر عاشقانه کاربرد چشم¬گیری دارد. این اصطلاح در منابع عرفان و تصوف در معنای صوفیانه به کار رفته است ولی فاقد تعابیر لطیف و توصیفات نمادین و سمبلیک است. شاعران فارسی¬گو بویژه شعرای عارف و صوفی¬مسلک در اشعار خویش توصیفاتی لطیف و باریک و دقیق از این اصطلاح را با زبان نمادین و سمبلیک ارائه نمود¬ه¬اند. کشف معنای نمادین این واژه در شعر عرفانی در فهم و تفهیم بسیاری از صفات و خصوصیات عرفانی قلندران در شعر کمک شایانی می¬کند. از جمله صفات و خصوصیات قلندران در شعر نمادین عرفانی می¬توان به موارد ذیل اشاره نمود: ترک تعلقات، کافری، رندی، ترک ظاهر دین و ظاهر شرع، باده نوشی و... . جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
34 - بررسی زوایایی مبهم از شخصیّت سلطان سنجر بر مبنای متون کهن ادبی و تاریخی
لیلا امیری سهیلا امیریپادشاهان به عنوان یکی از چهره¬های شاخص در عرصه سیاست، بسیار توسط شاعران مدّاح درباری ستایش شده¬اند؛ امّا آیا در ورای این چهره محبوب و آرمانی در قصاید مدحی، چهره¬ای معمولی و یا حتّی منفور و نامحبوب وجود داشته است یا نه؟ پژوهش حاضر بر آن است تا به روش تحقیق کیفی، از نوع ت چکیده کاملپادشاهان به عنوان یکی از چهره¬های شاخص در عرصه سیاست، بسیار توسط شاعران مدّاح درباری ستایش شده¬اند؛ امّا آیا در ورای این چهره محبوب و آرمانی در قصاید مدحی، چهره¬ای معمولی و یا حتّی منفور و نامحبوب وجود داشته است یا نه؟ پژوهش حاضر بر آن است تا به روش تحقیق کیفی، از نوع تحلیلی ـ توصیفی و به شیوه متن¬پژوهی، زوایایی ناشناخته و مبهم از شخصیت سلطان سنجر را بر مبنای متون کهنِ تاریخی و ادبی همچون چهارمقاله، تاریخ جهانگشا، سلجوق¬نامه، راحه¬الصدور و دیوان¬های انوری، سنایی، امیر معزّی و عبدالواسع جبلی واکاوی کند. یافته¬ها نشان می¬دهد سلطان سنجر شخصیتی خاکستری داشته است؛ نه کاملاً مثبت و نه کاملاً منفی؛ نه انوشیروان دوران بوده است و نه ضحّاک زمان. در سیمای آرمانی سنجر، ویژگی¬های مثبتی مثل شاعرنوازی و کشورگشایی جلوه¬گر است و عبدالواسع جبلی و انوری، او را با اغراق شاعرانه ستایش کرده¬اند و در چهره منفی و ناخوشایندش، امیر معزّی را هر چند ناخواسته هدف تیر قرار داده، از شاعری ادیب صابر نام در جهت مقاصد سیاسی و جاسوسی، استفاده ابزاری کرده و حتی محمّد غزالی نامه¬ای گلایه¬آمیز از اوضاع پریشان عصر و وضع رقّت¬بار مردم به او نوشته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
35 - بررسی مفاهیم اخلاقی در دیوان سید علی جبل عاملی(مهری عرب)
بهمن علامیدر پژوهش حاضر به بررسی انعکاس مولفه‌های اخلاقی در شعر یکی از شاعران دورة صفوی پرداخته می‌شود. مهری عرب از شمار مهاجرانی است که در سدة یازدهم هجری از جبل عامل لبنان به اصفهان آمده‌اند. نسخة خطی‌ای از دیوان مهری به شمارة3217 در کتابخانة دانشگاه تهران موجود است. یکی از زمی چکیده کاملدر پژوهش حاضر به بررسی انعکاس مولفه‌های اخلاقی در شعر یکی از شاعران دورة صفوی پرداخته می‌شود. مهری عرب از شمار مهاجرانی است که در سدة یازدهم هجری از جبل عامل لبنان به اصفهان آمده‌اند. نسخة خطی‌ای از دیوان مهری به شمارة3217 در کتابخانة دانشگاه تهران موجود است. یکی از زمینه‌های قابل مطالعه در دیوان مهری، بررسی میزان توجه او به اخلاقیات است. مطالب در دو بخش اصلی فضایل اخلاقی(شامل: احسان، تواضع، حُسن خُلق، خاموشی و سکوت، خلوت‌نشینی، توبه، سخاوت و بخشش، قناعت) و رذایل اخلاقی(شامل بخل، بدخلقی، بدزبانی، حرص و طمع، کینه ورزی، ریا و منت) ارائه می‌گردد. در هر بخش تحلیلی از آن ویژگی اخلاقی با استناد به آموزه‌های دینی و اخلاقی و عرفانی و نیز شواهد شعری از شاعر مورد نظر، آورده می‌شود./ / / / / // / / / / / / // / / / / // / / / / / / // / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / / // / / / جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
36 - ردیف وکارکردهای آن در غزل های سلطان وَلَد
دکتر محمدامیر مشهدی حسنیه نخعی لیلا عبادی نژادردیف یکی از عواملِ تأثیر گذار در زیبایی آفرینی، و از ارکانِ تشکیل دهندة موسیقیِ کناریِ شعر است که در شعرِ فارسی از جایگاهِ برجسته ای برخوردار است و شاعران پارسی سرا از دیرباز به کاربردِ ردیف، اهتمام داشته اند. هر چه شعر فارسی به سوی تکامل روی نهاده، کاربردِ ردیف، نمودِ چکیده کاملردیف یکی از عواملِ تأثیر گذار در زیبایی آفرینی، و از ارکانِ تشکیل دهندة موسیقیِ کناریِ شعر است که در شعرِ فارسی از جایگاهِ برجسته ای برخوردار است و شاعران پارسی سرا از دیرباز به کاربردِ ردیف، اهتمام داشته اند. هر چه شعر فارسی به سوی تکامل روی نهاده، کاربردِ ردیف، نمودِ بیشتری پیدا کرده و شاعران به مرور، به ردیف هایی از انواع کلمه روی آورده اند. از جمله کسانی که انواعِ ردیف نقش عمده در موسیقی شعر او دارد، سلطان وَلَد است که در غزل های خود از انواع کلمه در جایگاه ردیف بهره برده است. این پژوهش، با رویکرد متن محور، و از زاویة آمار به انواع ردیف و کارکردهای آنها در غزل های سلطان وَلَد می پردازد؛ بنابراین ابیاتِ مُرَدَّف و غیر مُرَدَّف و انواع ردیف در کُلِّ غزل های این شاعر که حجمِ قابلِ توجّهی از دیوان وی را شامل می شود، مورد بررسی قرار گرفت و در نهایت مشخص شد غزل های مُرَدَّف سلطان وَلَد بسیار بیشتر از غزل های غیر مُرَدَّف اند و بسامدِ انواعِ ردیف نیز نشان می دهد که ردیف های فعلی پربسامدترین نوعِ ردیف در غزل های سلطان وَلَد است. از سوی دیگر، کارکردهای ردیف در غزل های وی از دیدگاهِ موسیقایی، القایی و بلاغی نیز مورد بررسی قرار گرفت و به این نتیجه دست یافتیم که شاعر از ردیف، در جهت اهداف خود از جمله: زیبایی آفرینی، بیان اندیشه و بازتاب احساسات خود و ... در شعر خود بهره جسته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
37 - بررسی مضامین مقاومت و استعمار ستیزی در اشعار فرخی یزدی و پابلونرودا
مریم کیانی فر سعید روزبهانیادبیات پایداری، معمولا به آثاری اطلاق می شود که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی،نبود آزادی¬های فردی و اجتماعی،غصب قدرت و سرزمین و سرمایه¬های ملی،قانون¬ستیزی و قانون-گریزی و غیره شکل می¬گیرند.زبان این گونه¬ی ادبی، صریح و شیوه¬ی ظهورش باتوجه به شرایط هر دوره¬ی چکیده کاملادبیات پایداری، معمولا به آثاری اطلاق می شود که تحت تأثیر شرایطی چون اختناق و استبداد داخلی،نبود آزادی¬های فردی و اجتماعی،غصب قدرت و سرزمین و سرمایه¬های ملی،قانون¬ستیزی و قانون-گریزی و غیره شکل می¬گیرند.زبان این گونه¬ی ادبی، صریح و شیوه¬ی ظهورش باتوجه به شرایط هر دوره¬ی تاریخی،متنوع و متفاوت است.ادبیات پایداری، مختص سرزمین خاصی نیست و درهنگام نبرد، شاعرانی که احساسات قوی¬تری دارند، به سرودن اشعاری با این مضامین می¬پردازند.فرخی یزدی، از شاعران و گویندگان عصر مشروطه¬ی ایران و پابلو نرودا از شیلی،به عنوان دو شاعر مطرح در زمینه¬ی ادبیات پایداری و مقاومت می¬باشند. اینان، همدوش با دیگر مردم، سلاح قلم را علیه دشمن بر دوش گرفته، عمیق¬ترین احساسات و عواطف خود را در زمینه¬ی استقلال ملت و حریّت مردم و ممکلت خود بیان کرده-اند. اینان هرکدام، زبانِ زمان خود بوده و با سروده¬هایشان، آزادی و عشق به وطن را فریاد زده-اند.آنچه دراین جستار بدان پرداخته شده، بررسی جلوه¬های مضامین مقاومت، استبدادستیزی و به-طورکلی مقوله¬های ادبیات پایداری در اشعار فرخی یزدی و نرودا می¬باشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
38 - بررسی تطبیقی کارکرد رنگ¬ها در داستان¬های «ویس و رامین» و «تریستان و ایزوت»
علی محمد رضائی هفتادرپس از آنکه در دهه¬های اخیر، شماری از روان¬شناسان به حضور برجستۀ رنگ¬ها در زندگی نوع بشر توجّه کردند، استفادۀ هدفمند از این عنصر در ادبیّات فزونی گرفت. البتّه، به دلیل حضور اثرگذار رنگ در زندگی روزمرۀ آدمی، شاهد بازتاب آن در متون کلاسیک ادبی نیز، هستیم. در مقالۀ حاضر، کا چکیده کاملپس از آنکه در دهه¬های اخیر، شماری از روان¬شناسان به حضور برجستۀ رنگ¬ها در زندگی نوع بشر توجّه کردند، استفادۀ هدفمند از این عنصر در ادبیّات فزونی گرفت. البتّه، به دلیل حضور اثرگذار رنگ در زندگی روزمرۀ آدمی، شاهد بازتاب آن در متون کلاسیک ادبی نیز، هستیم. در مقالۀ حاضر، کارکرد رنگ¬ها در منظومۀ ویس و رامین گرگانی و داستان تریستان و ایزوت از ژوزف بدیه با رویکرد تطبیقی و روش توصیفی- تحلیلی مقایسه شده است. پربسامدترین رنگ در سرودۀ فخرالدّین، سیاه و در اثر بدیه، سیاه و سرخ بوده است. کارکرد مشترکی که در همۀ رنگ¬ها دیده می-شود، جنبۀ توصیفی است. همچنین، تشریح شرایط زیستی و روانی شخصیّت¬ها، القاء عواطف درونی و عینیّت¬بخشی به مفاهیم انتزاعی به کمک رنگ¬ها صورت گرفته است. با وجود کارکردهای مشترک رنگ¬ها در دو اثر، نقاط افتراق نیز، وجود دارد. در منظومۀ فخرالدّین اسعد، رنگ سرخ نشان¬دهندۀ سرزندگی و شادکامی و شرم و حیا است. در تریستان و ایزوت، تشریح مفهوم اراده و در ویس و رامین، بیان شادابی و سرزندگی شخصیت¬ها از کارکردهای متفاوت رنگ سبز بوده است. در ویس و رامین، بیان وضعیّت نامناسب جسمی و در تریستان و ایزوت، القای حسّ آرامش و اطمینان، به کمک متعلقات رنگ آبی تشریح شده است. در مجموع، رنگ¬های به کار رفته در دو داستان، غیرنمادین، صریح و مستقیم و فاقد لایه¬های متعدّد معنایی هستند که این موضوع بیانگر نگرش واقع¬گرا و عینیّت¬طلب دو ادیب است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
39 - تأملی در محتوای شعر دفاع مقدس
یوسف کرمی چمهچکیده در هر اثر هنری، دو جزء وجود دارد؛ صورت و محتوا. این مطلب درباره شعر نیز صادق است و در مطالعات و بررسی‌های پیرامون شعر، به این دو جزء توجه می‌شود. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی نشان می‌دهد که شاعران برتر کسانی هستند که به هر دو جزء فرم و محتوا در شعر خویش توجه کرده چکیده کاملچکیده در هر اثر هنری، دو جزء وجود دارد؛ صورت و محتوا. این مطلب درباره شعر نیز صادق است و در مطالعات و بررسی‌های پیرامون شعر، به این دو جزء توجه می‌شود. نگاهی به تاریخ ادبیات فارسی نشان می‌دهد که شاعران برتر کسانی هستند که به هر دو جزء فرم و محتوا در شعر خویش توجه کرده و جانب یکی را به نفع آن دیگری فرو ننهاده‌اند. در این پژوهش با نگرشی کلی و همه جانبه، محتوای شعر دفاع مقدس (مورد مطالعه: دفترهای ریشه در ابر، از نخلستان تا خیابان، همصدا با حلق اسماعیل و تولد در میدان) مورد بررسی قرار گرفته است. آنچه در ابتدا باعث شد گونه‌ای شعر به نام شعر دفاع مقدس شناخته شود، مفهوم و محتوای شعری همسان بود؛ بنابراین نویسنده با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیل محتوا تلاش کرده است تا اشتراکات و رگ و ریشه‌های همانند را در محتوای اشعار دفاع مقدس مشخص سازد. مهمترین مضامین و مفاهیم مطرح شده در شعر دفاع مقدس، شهید و شهادت، واقعۀ کربلا و فرهنگ عاشورا، امید به آینده و انتظار موعود، وطن¬دوستی، رجزخوانی و حماسه، اعتراض به افول ارزش‌ها و... است. شاعران در طرح این مضامین از آموزه‌های ایرانی - اسلامی بهره گرفته‌اند و درواقع بخش عظیمی از محتوای شعر دفاع مقدس، آیینی است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
40 - جایگاه ادبی هاتفی در پژوهش‌های معاصر
سیدعلی کرامتی مقدم سیده آمنه حسینی جهانگیرهاتفی خرجردی از شاعرانِ بزرگ اواخر دورۀ تیموری است. او تحصیلات مقدّماتی خود را در خرجرد به انجام رساند. پس از آن به هرات رفت و سال‌ها از محضر عبدالرحمن جامی بهره‌مند شد و در کنف حمایت و تربیت او روزگار گذرانید. اگر چه در آغاز کار مقلّد شاعران بزرگی چون فردوسی و نظامی ب چکیده کاملهاتفی خرجردی از شاعرانِ بزرگ اواخر دورۀ تیموری است. او تحصیلات مقدّماتی خود را در خرجرد به انجام رساند. پس از آن به هرات رفت و سال‌ها از محضر عبدالرحمن جامی بهره‌مند شد و در کنف حمایت و تربیت او روزگار گذرانید. اگر چه در آغاز کار مقلّد شاعران بزرگی چون فردوسی و نظامی بود و به تبعیت از آنان آثاری را خلق کرد ولی در بسیاری موارد توانست از حدّ تقلید فراتر رود و ابتکاراتی داشته باشد. خلّاقیتهای ادبی هاتفی در شعر و آثارش سبب شده است که بعدها او را از شعرای زبردست قرن نهم و دهم هرات و از شاعران صاحب سبک به شمار آورند و او را در تذکرهها زُبدۀ شعرا و افصح فُصحا بخوانند. اگرچه هاتفی شاعر بزرگی بوده و در عهد خود شهرتی کسب کرده است ولی در سدۀ اخیر که اوج پژوهش‌های ادبی به سبک علمی جدید است، پژوهشگران کمتر به جایگاه ادبی هاتفی و نقد و بررسی اشعارش پرداخته‌‌اند. حال این سئوال پیش می‌آید که پژوهشگران در دورۀ اخیر در آثار خود چه جایگاهی برای هاتفی قائل شده و چه تصویری از او در ذهن خوانندگان ترسیم نموده‌اند؟ در این پژوهش، مقالههایی که در دورۀ اخیر دربارۀ هاتفی خرجردی نگارش یافته، نقد و بررسی شده است؛ در ادامه جایگاه ادبی هاتفی بر مبنای مباحث مطرح شدۀ پژوهشگران معاصر تبیین و توصیف شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
41 - بررسی رابطه ترامتنی غزل رهی معیری با سعدی
هوشنگ محمدی افشار مبین صالحی نیاچکیده سخنوران برجستة ادب فارسی هرکدام در برخی از انواع ادبی دستی توانا داشته¬اند. به گونه¬ای که آن نوع ادبی را به شاخص و معیاری برای آثار ادبی دیگر تبدیل کرده¬اند و آثارشان به عنوان مادر متن مورد توّجه شاعران، نویسندگان و دیگر هنرمندان قرار گرفته است. از جملة این سخ چکیده کاملچکیده سخنوران برجستة ادب فارسی هرکدام در برخی از انواع ادبی دستی توانا داشته¬اند. به گونه¬ای که آن نوع ادبی را به شاخص و معیاری برای آثار ادبی دیگر تبدیل کرده¬اند و آثارشان به عنوان مادر متن مورد توّجه شاعران، نویسندگان و دیگر هنرمندان قرار گرفته است. از جملة این سخنوران بزرگ، از «سعدی شیرازی» – استاد مسلّم غزل فارسی – می¬توان نام برد. بسیاری از غزلسرایان در شیوة شاعری خود متأثر از سبک سخن سعدی هستند. یکی از غزلسرایان معاصر که در شیوة سخن¬پردازی و انتخاب واژگان، ترکیبات، مضمون، محتوا و نوع نگاه بیش¬تر از دیگران از سعدی متأثر است، «محمّدحسن رهی معیّری» (1347 – 1288) است. این مقاله سعی دارد کیفیّت تأثیرپذیری رهی معیّری از سعدی در غزل را بر مبنای نظریة «ترامتنیت ژرار ژنت» بررسی و تحلیل کند. این نظریه کلیة روابط یک متن با متون دیگر را بررسی و بیان می¬کند و کیفیّت تأثیر و تأثر «پیش¬متن» و «بیش¬متن» را مشخص و وجوه آن را متمایز می¬سازد. آنچه از نتایج این گفتار حاصل شده¬، عبارت است از: چگونگی برخورد رهی با غزل سعدی و استفاده از واژه¬ها و ترکیبات به شکل صریح و غیر صریح، پردازش مضمون و موضوع، نوع نگاه و برداشت رهی از شعر سعدی در موضوعات متفاوت و کیفیّت تقلید یا تغییر نگاه به مضامین شعری سعدی که به شیوة تحلیلی - توصیفی بر اساس روش کتابخانه¬ای تنظیم گردیده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
42 - فراوانی "راهبردی" در عملیات روانی شاهنامه (مطالعۀ موردی داستان رستم و سهراب بر اساس نمودار فراوانی)
دکتر ابوالفضل غنی زادهعملیات روانی تدبیری است عاری از خشونت که زمینۀ نفوذ و غلبه بر دشمن را فراهم می‌سازد. امروزه دانش سیاست و امنیت این تدبیر را در عقلانیت راهبردی حاکمیت‌ها قرار داده است. در حکومت‌های کهن نیز این تدبیر به صورت تعلیمی، ورزشی و تفریحی مورد تمرین قرار می‌گرفت و با بررسی عملکر چکیده کاملعملیات روانی تدبیری است عاری از خشونت که زمینۀ نفوذ و غلبه بر دشمن را فراهم می‌سازد. امروزه دانش سیاست و امنیت این تدبیر را در عقلانیت راهبردی حاکمیت‌ها قرار داده است. در حکومت‌های کهن نیز این تدبیر به صورت تعلیمی، ورزشی و تفریحی مورد تمرین قرار می‌گرفت و با بررسی عملکردهای سیاسی و نظامی گذشتگان همواره می‌توان برای این تدبیر پیچیده و سیاسی بشریت نمونه‌های فراوانی چه در بخش راهبردی و چه در بخش تاکتیکی ذکر کرد. در این مقاله از باب نمونه بخش تاکتیکی عملیات روانی داستان "رستم و سهراب" مورد بررسی قرار گرفته و پس از ذکر مصداق برای هفتاد و هشت مورد از انواع نوزده گانۀ عملیات روانی تاکتیکی به این نتیجه می‌رسد که انگاره سازی و پلیس خوب و بد هر کدام با ضریب 82/12% بالاترین و دسته واگن با ضریب 29/1% در پایین‌ترین سطح از فروانی نمودار قرار گرفته است. قابل ذکرست که سطوح و انواع عملیات روانی همواره از گفتمان و عقلانیت زمان پیروی کرده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
43 - ابهام در چگونگی انتقال قدرت از گشتاسب به بهمن
مصطفی سعادت«گشتاسب» پادشاه کیانی شرط واگذاری قدرت به فرزندش «اسفندیار» را دستگیری «رستم» اعلام می‌کند. رستم در نبردی اسفندیار را میکشد. اسفندیار پیش از مردن سرپرستی پسرش «بهمن» را به رستم میسپارد تا به او آداب شاهی و رزم و بزم بیاموزد. مدتی بعد، بهمن نزد نیایش باز می‌گردد و گشتا چکیده کامل«گشتاسب» پادشاه کیانی شرط واگذاری قدرت به فرزندش «اسفندیار» را دستگیری «رستم» اعلام می‌کند. رستم در نبردی اسفندیار را میکشد. اسفندیار پیش از مردن سرپرستی پسرش «بهمن» را به رستم میسپارد تا به او آداب شاهی و رزم و بزم بیاموزد. مدتی بعد، بهمن نزد نیایش باز می‌گردد و گشتاسب در چنین زمانی، وزیرش «جاماسب» را فرا میخواند و به او میگوید که قصد دارد از شاهی کنارهگیری کند و آنگاه میمیرد. هدف از نوشته حاضر بررسی چگونگی انتقال قدرت از گشتاسب به بهمن می‌باشد. در این مقاله با بررسی اتفاقاتی که پس از کشته شدن اسفندیار رخ می‌دهد و در منابع مختلف به ثبت رسیده، نشان داده شده که گشتاسب در یک خیزش عمومی که از درون خاندان شاهی و به رهبری بهمن شروع شده بوده از شاهی برکنار شده است. برای شاهان ساسانی که نسب خود را به بهمن کیانی میرساندند و حکومتشان به طور گسترده از دین زرتشت حمایت میکرده و همچنین پیشوایان دینی نیز از آنان حمایت میکردند، خوشایند نبوده است که مردم سرگذشت کودتای علیه گشتاسب را بخوانند. به همین خاطر به طور آگاهانهای سعی کردهاند که انتقال قدرت را مسالمتآمیز نشان دهند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
44 - بررسی ومقایسه پروتوتایپ در داستان‌های«زنی که مردش را گم کرد» و «کولی کنار آتش»
آرمیتا جلیل ناغونی مختار کمیلیهر نویسنده‌ای در زندگی واقعی خود با افرادی روبه رو می‌شود که ذهن او را برای خلق شخصیت‌های داستانش برمی‌انگیزاند؛ نویسندهخرده اطلاعاتی را که از برخورد با شخصیت‌های گوناگون به دست آورده با نیروی تخیل خود در هم می‌آمیزد و کاراکترهای داستانش را می‌سازد؛ این پیش‌زمینه‌یشکل‌گ چکیده کاملهر نویسنده‌ای در زندگی واقعی خود با افرادی روبه رو می‌شود که ذهن او را برای خلق شخصیت‌های داستانش برمی‌انگیزاند؛ نویسندهخرده اطلاعاتی را که از برخورد با شخصیت‌های گوناگون به دست آورده با نیروی تخیل خود در هم می‌آمیزد و کاراکترهای داستانش را می‌سازد؛ این پیش‌زمینه‌یشکل‌گیریشخصیت‌های یک داستان، پروتوتایپ نام دارد. پژوهش پیش رو در نظر دارد با روش تحلیلی-توصیفی به تعیین پروتوتایپهای داستان «زنی که مردش را گم مرد» از «صادق هدایت» و رمان «کولی کنارآتش» از «منیرو روانی پور» بپردازد. از این رو ابتدا ساختارشخصیت‌های اصلی و فرعی هر اثر و نوع پروتوتایپهای آن مشخص می‌شود، سپس پروتوتایپهای این دو اثر باهم مقایسهمی‌شوند. برآیند تحقیق نشان می‌دهد که «منیرو روانی پور» در خلق شخصیت‌های رمانِ«کولی کنار آتش» به شخصیت‌های داستانِ «زنی که مردش را گم کرد» توجه داشته است؛ همچنین هر دو نویسنده از «پروتوتایپهای طبقاتی» استفاده کردهاند با این تفاوت که دو نویسنده گروه‌های مختلف اجتماعی را مد نظر داشته‌اند؛ ویژگی‌های اجتماعی، سیاسی، اقتصادی و روانی شخصیت‌های هر دو طبقه در وجود یک یا چند شخصیت از داستان مشاهده می‌شود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
45 - شاخصه¬های زبانی و اندیشگانی بانوگشسب¬نامه
سمیه شرونی محمدرضا صالحی مازندرانیبانوگشسب¬نامه منظومه¬ای حماسی است که موضوع آن شرح زندگی و دلاوری¬های بانوگشسب، دختر رستم است و تنها حماسه ملی ایران است که پهلوان بانویی قهرمان حماسه است. در پژوهش¬های علمی، تعیین ارزش واقعی یک اثر، تا حدود زیادی منوط به مطالعات سبک¬شناسی است؛ بنابراین سبک منظومه¬ چکیده کاملبانوگشسب¬نامه منظومه¬ای حماسی است که موضوع آن شرح زندگی و دلاوری¬های بانوگشسب، دختر رستم است و تنها حماسه ملی ایران است که پهلوان بانویی قهرمان حماسه است. در پژوهش¬های علمی، تعیین ارزش واقعی یک اثر، تا حدود زیادی منوط به مطالعات سبک¬شناسی است؛ بنابراین سبک منظومه¬های حماسی همواره مورد توجه پژوهشگران ادبیات فارسی بوده است و در پژوهش¬های بسیاری به حماسه و به¬ویژه¬ حماسه¬هایی که در دوره¬های بعد به تقلید از شاهنامه سروده شده¬اند، پرداخته¬اند. این پژوهش نیز که با بررسی دقیقِ مبتنی بر مطالعات سبک¬شناسانه صورت گرفته، بر آن است تا شاخصه¬های زبانی و اندیشگانی بانوگشسب¬نامه را به عنوان یکی از منظومه¬های حماسی ایران، نشان دهد. بررسی دقیق و جز به جز تمام ابیات این منظومه، که بر پایه¬ی قصه¬های راویان و آنچه که بر زبان میراث¬داران فرهنگ ایران زمین جاری بود، نشان داد که این اثر- که سراینده آن نامعلوم است- در میان منظومه¬های که به تقلید از حماسۀ استاد توس سروده شده، تا حدودی موفق بوده است. مضامین غنایی و عاشقانه، رجز خوانی، نفوذ اندیشه¬های دینی و مذهبی، دعا و مناجات، جاری شدن خطبۀ عقد توسط موبدان، مردسالاری و ذکر برخی از نکات اخلاقی از مهم¬ترین مضامین محتوایی و محور اندیشگانی این منظومه است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
46 - طنین سوررئالیسم غربی در صدای پای آب سپهری
مهرداد آقائی فاضل عباس اده سوسن غایبزادهچکیده سوررئالیسم با تمام شبهه¬ها و سردرگمی¬های خود چنان آتشی بر جان ادبیات انداخته که همچون سیلی ویرانگر خاوران را به¬سان باختران درنوردیده و شوری به همه عالم زده است. سهراب سپهری، شاعر و نقاش و طبیعت‌گرای ایرانی، طی سفرهایی که به شرق و غرب عالم داشت و نیز آشنایی او ب چکیده کاملچکیده سوررئالیسم با تمام شبهه¬ها و سردرگمی¬های خود چنان آتشی بر جان ادبیات انداخته که همچون سیلی ویرانگر خاوران را به¬سان باختران درنوردیده و شوری به همه عالم زده است. سهراب سپهری، شاعر و نقاش و طبیعت‌گرای ایرانی، طی سفرهایی که به شرق و غرب عالم داشت و نیز آشنایی او با عرفان شرقی و مکتب‌های ادبیات غرب باعث شد که در شعر او الهامات سوررئالیستی جلوه-گری کند. این مقاله بر آن است که ضمن معرفی مکتب سوررئالیسم به بررسی ویژگی¬های آن در شعر «صدای پای آب» سپهری بپردازد. با توجه به شواهد موجود در این شعر مشهور، این نتیجه حاصل شد که سپهری در سبک شعری خود در«صدای پای آب» بسیاری از اصول و مبانی سوررئالیستی را درنوردیده و پا به عرصه فراواقعیت¬هایی نهاده که حتی خود غربی¬ها هم به آن دست نیازیده¬اند. هدف از این پژوهش، ترسیم جهان واقعی با زبانی فراواقعی و رسیدن به حقیقت برتر از طریق امور ذهنی و روحی، با بهره¬گیری از مکتب سوررئالیسم در این اثر شاعر مذکور است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
47 - بررسی جایگاه اجتماعی سیندخت، رودابه، تهمینه و گردآفرید در شاهنامۀ فردوسی
زهره پارسیان شهناز ولی‌پور هفشجانیدر این مقاله به زندگی اجتماعی چند تن از زنان نامدار شاهنامه (سیندخت، رودابه، تهمینه و گردافرید) با تکیه بر روایت داستان آنان در شاهنامه نگاهی شده است؛ که نشان می‌دهد این زنان نامدار شاهنامه در کنار مردان بزرگ و پهلوان چه نقش مهم و مؤثری را در صحنه‌های اجتماعی سیاسی و حت چکیده کاملدر این مقاله به زندگی اجتماعی چند تن از زنان نامدار شاهنامه (سیندخت، رودابه، تهمینه و گردافرید) با تکیه بر روایت داستان آنان در شاهنامه نگاهی شده است؛ که نشان می‌دهد این زنان نامدار شاهنامه در کنار مردان بزرگ و پهلوان چه نقش مهم و مؤثری را در صحنه‌های اجتماعی سیاسی و حتی در صورت لزوم، در میدان جنگ ایفا می‌کنند. تصویر یک زن آرمانی در شاهنامه، زنی در کنج خانه و یا دلبری زیبا و همسری که صرفاً به ایفای نقش تولید نسل بپردازد، نیست؛ زنان نامدار شاهنامه، انسان‌های دانا و زیرکی هستند که در تدبیر و راه‌گشایی و حل چالش‌های سیاسی و اجتماعی توانمندی‌های خود را به نمایش می‌گذارند؛ حتی گاه در این زمینه از مردان نیز پیشی می‌گیرند و با درایت خاص خود نابخردی‌ها و بی‌تدبیری‌های مردان را جبران می‌کنند. این زنان همان قدر که در ابراز عشق و دلدادگی واقعی خویش، صادق و آزادوار عمل می‌کنند؛ برای پاسداشت مرز و بوم خود، با درک صحیح و خردمندانه شرایط، از متوسل شدن به سیاست، زد و بند و حتی فریب و نیرنگ هم ابا نمی‌کنند. در نهایت می‌توان گفت هر یک از این زنان دارای ویژگی‌های شاخصی است که مجموع این ویژگی‌ها در کنار هم تصویری از زن کامل در شاهنامه ارائه می‌دهد. سیندخت نماد تدبیر و خرد در اداره امور، گردآفرید اسوۀ شهامت و سیاست، رودابه نشانگر شور زندگی و آزادگی و صداقت است و تهمینه نیز، عشق و فرزند پروری را به نمایش می گذارد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
48 - نمادگرایی درشعر فروغ فرخزاد
زینب رحمانیان لیلا عدل پروربررسی و کارکرد نمادپردازی در شعر فرخزاد و رویکرد او به نماد مسأله پژوهش حاضر است. نماد یکی از روش های هنجارگریزی و آشنایی زدایی در شعر است. شاعر با این شیوه معنا و مفهومی را که برای خواننده تکراری است بیگانه می کند بنابراین موجب گسترش معنای متن و تأویل پذیری آن می شود. چکیده کاملبررسی و کارکرد نمادپردازی در شعر فرخزاد و رویکرد او به نماد مسأله پژوهش حاضر است. نماد یکی از روش های هنجارگریزی و آشنایی زدایی در شعر است. شاعر با این شیوه معنا و مفهومی را که برای خواننده تکراری است بیگانه می کند بنابراین موجب گسترش معنای متن و تأویل پذیری آن می شود. پیچیدگی و عدم صراحت در بیان نماد آن را به یکی از هنری ترین صور خیال تبدیل کرده است. شاعران و نویسندگان به خوبی از این ویژگی نماد برای بیان عقاید و اندیشه های اجتماعی و سیاسی خود بهره برده اند. فروغ فرخزاد از شاعران معاصری است که برای بیان افکار خود از نماد و اساطیر نمادین بهره گرفته است. پژوهش حاضر که به روش تحلیلی- توصیفی صورت گرفته چنین نتیجه می دهد که وی در آفرینش اشعار خود از نماد برای عمق بخشی، ابهام و چند معنایی کردن شعرش یاری گرفته است. نمادهای او در برگیرنده ی مضامین اجتماعی است و انتقادهای جامعه شناسانه دارد جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
49 - بررسی زبانی مونس¬العشاق سهروردی و عربشاه یزدی از رهگذر بینامتنیت ژنت
خدابخش اسداللهی محمد شهبازیشهاب¬الدین سهروردی (شیخ اشراق) از بزرگ¬ترین حکمای فلسفه و عارفان قرن ششم است که رسایل رمزی او تأثیر گسترده¬ای بر نویسندگان و شاعران بعد از خود، گذاشته است بطوری که عماد¬الدین عربشاه یزدی از شاعران قرن هشتم با تأثیر¬پذیری از رساله مونس¬العشاق (فی حقیقه العشق) سهروردی، من چکیده کاملشهاب¬الدین سهروردی (شیخ اشراق) از بزرگ¬ترین حکمای فلسفه و عارفان قرن ششم است که رسایل رمزی او تأثیر گسترده¬ای بر نویسندگان و شاعران بعد از خود، گذاشته است بطوری که عماد¬الدین عربشاه یزدی از شاعران قرن هشتم با تأثیر¬پذیری از رساله مونس¬العشاق (فی حقیقه العشق) سهروردی، منظومه¬ای با همین عنوان سروده است که در واژگان، ترکیبات، جمله، ساختار نحوی و آوایی مشترکات فراوانی دارند. هدف ما در اینجا بررسی زبانی مونس¬العشاق منظوم و منثور براساس بینامتنیت ژنت است که در بخش¬های جداگانه به هر یک از موارد یاد شده پرداخته و از هر کدام چند نمونه شاهد آورده¬ایم و مابقی نمونه¬ها را در جدول با مشخص کردن صفحات در هر دو مونس¬العشاق و بیت مورد نظر مشخص کرده¬ایم. به لحاظ وجود زیرشاخه¬های بینامتنیت ژرار ژنت در هر دو مونس¬العشاق سعی نمودیم تا بر اساس نظریه ژنت به بررسی بپردازیم. دستاور ما در این پژوهش اثبات تبعیت عربشاه یزدی از تفکر و واژگان ابتکاری سهروردی است که تنها از رهگذر بینامتنیت ژنت قابل بررسی است. این دو اثر با وجود اشتراک فراوان، چند وجه افتراق نیز دارند که در متن مقاله به آنها نیز اشاره نموده¬ایم. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
50 - چندگانگی سبکی در کهن متن«نامه تنسر»
ّژیلا ده بزرگینثر فارسی، از اندیشه و سبک نویسندگان ایرانی شکل می گیرد. در برخی از نوشته ها، بیش از یک اندیشه و سبک در نگارش آن دیده می¬شود. نامه تنسر، اثری به زبان پهلوی است که ابن‌مقفع به عربی و ابن اسفندیار آن را به فارسی ترجمه و مطالبی به نامه اضافه کرده اند. این نامه، نمونه¬ای ا چکیده کاملنثر فارسی، از اندیشه و سبک نویسندگان ایرانی شکل می گیرد. در برخی از نوشته ها، بیش از یک اندیشه و سبک در نگارش آن دیده می¬شود. نامه تنسر، اثری به زبان پهلوی است که ابن‌مقفع به عربی و ابن اسفندیار آن را به فارسی ترجمه و مطالبی به نامه اضافه کرده اند. این نامه، نمونه¬ای از چندگانگی سبکی را در یک اثر فارسی نشان می دهد. پرسش قابل طرح این است که ساختار این متن با وجود تحریرهای سه نگارنده، چه ویژگی هایی را از نظر سبکی پدیدار می نماید؟ نامۀ تنسر، درمحتوا تاحدودی یکدستی را حفظ کرده است، اما از نظر ساختاری، نثری متفاوت دارد. هدف مقاله این است که چندگانه های سبکی را در نامۀ تنسر شناسایی کند. این جستار، به روش اسنادی بررسی می شود. براساس یافتۀ پژوهش، نویسندگان نامه، در ساختار نگارشی متن، دخل و تصرف هایی داشته اند؛ چنانکه، مقدمه، محتوا و واژگان و اصطلاحات کهنه، متعلق به سبک نویسنده نخست، دخل و تصرف ها برای نزدیک نمودن نامه به متن های دوران اسلامی، به ویژه آمیختگی با حکایات و تمثیلات از ابتکارات نویسنده دوم، و به روزرسانی زبان نوشته با زیبایی های ادبی، تفصیل جمله ها و استشهاد به امثال و ابیات، از ویژگی های سبکی نویسندۀ سوم است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
51 - پژوهشی تازه در جلوه‌های تأثیرپذیری از آیات قرآنی در مقامات حمیدی
احمد خواجه ایم ریحانه صادقیمقامات حمیدی یکی از کتب ارزشمند نثر فنی و متکلف ادبیات فارسی است که قاضی حمیدالدین (ف.559) با دانش گسترده‌ی خود در زمینه‌های گوناگون بدان همّت گمارده است. این متن به همت استاد و محقق فقید دکترانزابی‌نژاد با تصحیح و افزودن تعلیقات به زیور طبع آراسته شده و هم اکنون از معت چکیده کاملمقامات حمیدی یکی از کتب ارزشمند نثر فنی و متکلف ادبیات فارسی است که قاضی حمیدالدین (ف.559) با دانش گسترده‌ی خود در زمینه‌های گوناگون بدان همّت گمارده است. این متن به همت استاد و محقق فقید دکترانزابی‌نژاد با تصحیح و افزودن تعلیقات به زیور طبع آراسته شده و هم اکنون از معتبرترین نسخ مورد استناد و در دسترس محقّقان و اساتید و دانشگاهیان است. در پژوهش حاضر تلاش گردیده تا با واکاوی متن مقامات با روش توصیفی و تحلیلی به بیان بازتاب مختلف آیات و مضامین قرآن کریم -که در هیچ مأخذی بدان اشاره نشده‌است- پرداخته‌شود. نتایج حاصل از پژوهش، بیانگر اشراف مصنف بر آیات در به‌کارگیری مستقیم آیات و نیز بهره‌گیری از مضامین و محتوای آیات، ترکیب چند آیه برای انتقال پیام خود و حتی استفاده از اسلوب ساختاری قرآن کریم است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
52 - بررسی نقش صفت در فرایند تولید و درک استعاره در اشعار حافظ بر اساس نظریه استعاره شناختی
مسعود اسکندریصفت به عنوان یکی از مقولات زبان فارسی (و اساساً همه زبان¬ها) در کتب دستور زبان معرفی و گونه¬های آن مشخص شده است؛ اما تعیین نقش آن در گفتار و نوشتار و به ویژه در متون ادبی – به عنوان جزئی از کلام- چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در پژوهش حاضر به بررسی نقش صفت در شکل¬گیر چکیده کاملصفت به عنوان یکی از مقولات زبان فارسی (و اساساً همه زبان¬ها) در کتب دستور زبان معرفی و گونه¬های آن مشخص شده است؛ اما تعیین نقش آن در گفتار و نوشتار و به ویژه در متون ادبی – به عنوان جزئی از کلام- چندان مورد توجه قرار نگرفته است. در پژوهش حاضر به بررسی نقش صفت در شکل¬گیری و درک استعاره در اشعار حافظ پرداخته شده و در آن از نظریه استعاره¬ شناختی، به عنوان یکی از جدیدترین نظریات در بررسی¬های مربوط به استعاره، بهره گرفته شده است. این نظریه که در ایران تازگی دارد از طرف زبانشناسان مورد استقبال قرار گرفته و هریک در چند و چون آن کنکاش کرده¬اند. از جمله افراشی (1390) به وسیله نظریه نشانداری التزامی در معنی¬شناسی و افزودن نکات چندی آن را تکمیل کرده که در این مقاله از این نکات بهره گرفته شده است. روش تحقیق توصیفی- تحلیلی بوده و داده¬ها از طریق مطالعات کتابخانه¬ای جمع¬آوری شده است. در پایان این نتیجه بدست آمده است که حافظ از صفت¬ها در جایگاه آنچه که در این تحقیق نشانداری التزامی نامیده شده است بهره برده و به منظور پیشبرد اهداف خویش – که در این پژوهش صرفاً دو هدف بازشناسی شده- یعنی تأکید بر مفهومی خاص از میان تناظرهای موجود بین دو مفهوم و همچنین تفضیل مشبه بر مشبه¬به یا مستعارله بر مستعار بهره برده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
53 - تحلیل سبک¬شناختی قصیدة انوری دربارة حملة غزان به خراسان
طاهره میرهاشمیاین گفتار به تحلیل سبک¬شناختی قصیدة انوری دربارة حملة ترکان غز به خراسان در سه محور زبانی، بلاغی و ایدئولوژیکی خواهد پرداخت. پرسشهای پژوهش پیش رو عبارت است از اینکه انوری در این قصیده سیاسی از چه رمزگانی بهره جسته است؛ شگردهای بلاغی انوری برای گزارش اوضاع خراسان و اقناع چکیده کاملاین گفتار به تحلیل سبک¬شناختی قصیدة انوری دربارة حملة ترکان غز به خراسان در سه محور زبانی، بلاغی و ایدئولوژیکی خواهد پرداخت. پرسشهای پژوهش پیش رو عبارت است از اینکه انوری در این قصیده سیاسی از چه رمزگانی بهره جسته است؛ شگردهای بلاغی انوری برای گزارش اوضاع خراسان و اقناع مخاطبش، قلج ارسلان، کدام است و ایدئولوژی مسلط بر متن این قصیدة شکوایی و اعتراضی چیست. برای پاسخ دادن به پرسش¬های تحقیق، داده¬های زبانی، بلاغی و فکری از متن قصیده به صورت استقرایی استخراج و در چهارچوب سبک¬شناسی شعر در سه محور زبان، بلاغت و ایدئولوژی به روش توصیفی ـ تحلیلی بررسی و نقد شده است. نتیجه تحقیق نشان می¬دهد انوری در لایة زبانی با تکرار و موازنه و انواع جناس موسیقی کلام خود را دو چندان کرده است و با استفاده از رمزگان دینی و حکومتی با مخاطب سخن گفته است. در محور بلاغی ضمن به کار بردن آرایه¬های بدیعی معنوی از شگرد امر مؤدبانه، پرسش بلاغی برای تنبیه و تذکر و اطناب بهره برده است و در محور ایدئولوژیکی شاعر با ارائه تصاویر آفاقی و ترسیم فضای مصیبت¬بار جامعه خراسان و نمایش ستم ترکان غز از طریق تمسک به اعتقادات و باورهای دینی سلجوقیان و رسوم درباری ایشان از مخاطب یاری خواسته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
54 - معرفی و بررسی سبکی و محتوایی نسخه‌ی خطی فتنه سالارالدوله
محمدرضا ضیا مرتضی جعفری سحر زارعدر گذر زمان بخشی از میراث مکتوب این مرز و بوم از هجوم حوادث شوم مصون و در امان نمانده یا برآن گرد گمنامی نشسته و جامعه ی علمی و پژوهشی را محروم کرده است. نسخه ای خطی در مرکز پژوهش‌های آستان حضرت شاه چراغ(ع) موسوم به فتنه‌ی سالار الدوله به شماره ی243 ثبت و نگهداری می‌شود چکیده کاملدر گذر زمان بخشی از میراث مکتوب این مرز و بوم از هجوم حوادث شوم مصون و در امان نمانده یا برآن گرد گمنامی نشسته و جامعه ی علمی و پژوهشی را محروم کرده است. نسخه ای خطی در مرکز پژوهش‌های آستان حضرت شاه چراغ(ع) موسوم به فتنه‌ی سالار الدوله به شماره ی243 ثبت و نگهداری می‌شود. این نسخه‌ی خطی در 12صفحه و در قالب مثنوی به نظم در آمده است . نسخه‌ی خطی مذکور نسخه‌ی منحصر به فرد از شاعری گمنام با تخلص«صحاف» است. ابوالفتح میرزا ملقب به سالارالدوله پسر سوم مظفرالدین شاه قاجار است. سالارالدوله در همدان علیه برادر خود محمدعلی شاه که تازه به سلطنت رسیده بود ؛ قیام کرد. محمدعلی شاه این سرکشی و طغیان برادر را خیلی زود سرکوب می‌کند. در تاریخ از این واقعه به عنوان غائله و فتنه‌ی سالارالدوله یاد شده است. صحاف شاعر گمنام این مثنوی این واقعه را در 84بیت به تصویرکشیده است. این مقاله می‌کوشد تا برای نخستین بار ضمن معرفی نسخه‌ی خطی مذکور به بررسی و تحلیل سبکی و محتوایی این مثنوی بپردازد . هم چنین تقلیدی یا ابتکاری بودن شاعر را نیز روشن ساخته و درپایان به نتیجه گیری می پردازد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
55 - جلوه‌های بدیع معنوی در دیوان رفیق اصفهانی
لیلا عدل پروربدیع از دیدگاه زیبایی¬شناسی دانشی است که با آن زیبایی¬های سخن آشکار می¬شود. رفیق اصفهانی از شاعرانی است که صنایع معنوی بدیعی مورد توجّه وی بوده و برای زیبایی آفرینی و آراستن کلام خود در حد اعتدال از آرایه های بدیع معنوی در شعر خود بهره برده است. نگارنده در پژوهش حاضر به چکیده کاملبدیع از دیدگاه زیبایی¬شناسی دانشی است که با آن زیبایی¬های سخن آشکار می¬شود. رفیق اصفهانی از شاعرانی است که صنایع معنوی بدیعی مورد توجّه وی بوده و برای زیبایی آفرینی و آراستن کلام خود در حد اعتدال از آرایه های بدیع معنوی در شعر خود بهره برده است. نگارنده در پژوهش حاضر به شیوه‌ی توصیفی - تحلیلی از دیدگاه زیبایی‌شناسی به تعیین و بررسی آرایه‌های بدیع معنوی در دیوان رفیق اصفهانی، می‌پردازد. پرسش اصلی پژوهش این است که آرایه‌های بدیعی مهمّ به کار رفته در دیوان وی کدامند؟ با بررسی اشعار رفیق اصفهانی در می‌یابیم که آرایه‌های بدیع معنوی نقش بسزایی در ایجاد تصویر‌ها و زیبایی کلام وی داشته است. وی برای بیان افکار و اندیشه¬های خود علاوه بر صور خیال از سایر صنایع بدیعی مانند: ایهام، التفات، تجاهل العارف، تجرید، تفریق، جمع و تقسیم، تنسیق الصفات، تلمیح، طباق، لف و نشر، مبالغه، مراعات النظیر و... برای آراستن کلام خویش، بهره برده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
56 - آیینۀ عشق در شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی
مصطفی رادمرد میر جلال الدین کزازیاز آنجا که عشق یکی از موضوعات داستانی است، تجلی آن در داستان¬های حماسی از دیدگاه انواع ادبی، آمیزه ای از نوع حماسی و غنایی است. الماسخان کندوله ای در سرایش شاهنامۀ کردی، متاثّر از فرهنگ بومی، پاره ای از مفاهیم غنایی از قبیل عشق، کیفیت، حالات و انگیزه های آن را متناسب با چکیده کاملاز آنجا که عشق یکی از موضوعات داستانی است، تجلی آن در داستان¬های حماسی از دیدگاه انواع ادبی، آمیزه ای از نوع حماسی و غنایی است. الماسخان کندوله ای در سرایش شاهنامۀ کردی، متاثّر از فرهنگ بومی، پاره ای از مفاهیم غنایی از قبیل عشق، کیفیت، حالات و انگیزه های آن را متناسب با روحیات شخصی و شرایط فرهنگی مردم منطقۀ خود سروده است. در این جستار که با روش توصیفی- تحلیلی انجام شده، چگونگی عشق، انگیزه، کیفیت و زبان بیان آن به صورت تطبیقی در پنج داستان مشترک شاهنامۀ فردوسی و شاهنامۀ کردی الماسخان کندوله ای به ویژه سه داستان (بیژن و منیژه، رستم و سهراب، سیاوش) با هدف مشخص کردن بسامد نمونه های عاشقانه، انگیزۀ عشق، حالات عشق و دلدادگی و زبان بیان معاشقه ها مورد بررسی قرارگرفته است. از مهم ترین یافته های این پژوهش آن است که بسامد نمونه های غنایی در شاهنامۀ کردی بیشتر و زبان بیان الماسخان کندوله ای در بیان حالات و کیفیت عشق صریح تر و بی پرواتر از زبان فردوسی است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
57 - بررسی تشبیه تفضیل در غزلیات سعدی
زهرا دهقانیاین مقاله، یکی از صور خیال شاعرانه، یعنی تشبیه تفضیل را، در غزلیات سعدی، بررسی می¬کند؛ در آغاز، به جایگاه و ارزش تشبیه، در ادبیات و نقد ادبی می¬پردازد، آن¬گاه شیوه¬های نوسازی تشبیه را معرفی می¬کند و به بررسی تشبیه تفضیل در اشعار این شاعر می¬پردازد و در نهایت نیز کلام را چکیده کاملاین مقاله، یکی از صور خیال شاعرانه، یعنی تشبیه تفضیل را، در غزلیات سعدی، بررسی می¬کند؛ در آغاز، به جایگاه و ارزش تشبیه، در ادبیات و نقد ادبی می¬پردازد، آن¬گاه شیوه¬های نوسازی تشبیه را معرفی می¬کند و به بررسی تشبیه تفضیل در اشعار این شاعر می¬پردازد و در نهایت نیز کلام را با بیان ارتباط محتوای غزل و تشبیه تفضیل وکارکردهای زیبا شناسی آن به پایان می¬برد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
58 - تردید در اصالت غزلی از خاقانی شروانی
اکبر حیدریانانتساب شعری به دو یا چند شاعر در تاریخ ادبیّات سابقه دارد. از دیرباز ادبای ما برای تعین صحّت انتساب اینگونه اشعار به یک شاعر شیوه‌هایی اتخاذ کردهاند که بر معیارهای شخصی و ذوقی استوار بوده است. امروزه با گسترش دانش‌های سبک‌شناسی و زبانشناسی، ابزارهای تازه‌ای در اختیار چکیده کاملانتساب شعری به دو یا چند شاعر در تاریخ ادبیّات سابقه دارد. از دیرباز ادبای ما برای تعین صحّت انتساب اینگونه اشعار به یک شاعر شیوه‌هایی اتخاذ کردهاند که بر معیارهای شخصی و ذوقی استوار بوده است. امروزه با گسترش دانش‌های سبک‌شناسی و زبانشناسی، ابزارهای تازه‌ای در اختیار آمده است که با استفاده از آن ابزارها می‌توان متون گذشته را ارزیابی کرد و گویندۀ واقعی شعری را به‌طور مشخص بازشناخت. از جملۀ غزلیّاتی که به دو گوینده نسبت داده شده است، غزلی است که در دیوان خاقانی شروانی و دیوان میرزا جلال‌الدّین اسیر شهرستانی آمده است. مقالۀ حاضر با معرفی عواملی که چنین التباسی را پیش آورده‌اند، غزل را از منظر نسخه‌شناسی و سبک‌شناسی بررسی کرده و صحّت انتساب آن را به میرزا جلال‌الدّین اسیر نشان داده است. در پایان نیز با توجّه به ساخت تلمیحی، برای یکی از ابیات غزل، تصحیح و صورت جدیدی ارائه شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
59 - نقش اقناعی استعارۀ مفهومی در گفتمان اجتماعی- سیاسی صمد بهرنگی (مطالعه موردی قصۀ "پسرک لبوفروش")
دکتر ابوالفضل غنی زادهاستعاره؛ نگاشت قلمروهای متناظر (مبدأ و مقصد) در نظام مفهومی است. استعاره گر با استفاده از اعتبار اولیه، ثانویه و نهایی همچنین قدرت اقناعی، از طریق ارتقای اطمینان دانشی در نظام شناختی استعاره گیر، با استفاده از دامنۀ منبع و به‌کارگیری کانال ارتباطی مؤثر همچنین رعایت شاخ چکیده کاملاستعاره؛ نگاشت قلمروهای متناظر (مبدأ و مقصد) در نظام مفهومی است. استعاره گر با استفاده از اعتبار اولیه، ثانویه و نهایی همچنین قدرت اقناعی، از طریق ارتقای اطمینان دانشی در نظام شناختی استعاره گیر، با استفاده از دامنۀ منبع و به‌کارگیری کانال ارتباطی مؤثر همچنین رعایت شاخص‌های بافتی و استعانت از راهبردهای کمکی بلاغت به توسعه و افزایش ضریب معنایی (مفهوم‌سازی و گفتمان) متن کمک می‌کند. در پژوهش حاضر نقش اقناعی صمد بهرنگی به‌عنوان استعاره گر در ایجاد گفتمان اجتماعی- سیاسی در قصۀ "پسرک لبوفروش" مورد بررسی قرار می‌گیرد در این راستا پس از طرح مقدمه و اشاره اجمالی به مفاهیم پژوهش و تبیین نقش اقناعی استعاره در تولید گفتمان اجتماعی- سیاسی قصه، نتیجه‌گیری می‌شود که دامنۀ منبع (حسی) استعاره‌های صمد بهرنگی در قصه "پسرک لبوفروش" گزارۀ ظلم و دامنه مقصد آن نابرابری اجتماعی و فاصله فاحش طبقاتی است که از نظام سیاسی سوسیال‌دموکرات نشات گرفته است. نویسنده با تولید این نگاشت‌ها در افکار عمومی به مطالبۀ توسعه عدالت اجتماعی از طریق تغییر نظام حاکم جامعه کمک می‌کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
60 - تحليل محتوايي داستان سال هاي ابري
مریم محمدزاده جمیله خاک نژادبا توجّه به اين كه بررسي محتوايي، بررسي اثر از نظر دو عنصر درون¬مايه و موضوع است، در اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي به بررسي محتوايي رمان سالهاي ابري پرداخته ايم تا گامي در راه شناساندن ادبيّات داستاني ايران برداريم كه هنوز بسياري از زواياي آن ناشناخته مانده است. ياف چکیده کاملبا توجّه به اين كه بررسي محتوايي، بررسي اثر از نظر دو عنصر درون¬مايه و موضوع است، در اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي به بررسي محتوايي رمان سالهاي ابري پرداخته ايم تا گامي در راه شناساندن ادبيّات داستاني ايران برداريم كه هنوز بسياري از زواياي آن ناشناخته مانده است. يافته¬ها نشان مي دهد كه جامعه گرایی و اعتقاد به تعهّد اجتماعی به عنوان وظیفۀ عمدۀ هنر و ادبیّات که نویسندۀ مردمی و متعهّد معاصر، علی اشرف درویشیان در بیشتر آثارش همواره سر سپردۀ آن بود، سبب شده که محتوا و زمینه¬های معنایی را در داستان هاي خود مورد توجّه قرار دهد. موضوع اصلي سال هاي ابري، مبارزة سياسي است و از لحاظ درون¬مايه از جنبه هاي مختلف سياسي، تاريخي و اجتماعي قابل بررسي است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
61 - کلان¬استعارة شناختی آزادی در زبان کُردی با تکیه بر اشعار شیرکو بیکه¬س
صمد علی آقایی وحید غلامی صادق محمدیازجمله نوین¬ترین رویکردهای نقد آثار ادبی، رویکرد شناختی می¬باشد. استعارة مفهومی یک مفهوم پایه¬ای در این رویکرد محسوب می¬شود که از طریق آن، مفهوم یک حوزه به حوزة دیگر نگاشت می¬شود و مفهوم حوزة دوم از طریق حوزة اول درک می¬شود. کلان¬استعاره¬ها که برای درک آثار ادبی مورد نی چکیده کاملازجمله نوین¬ترین رویکردهای نقد آثار ادبی، رویکرد شناختی می¬باشد. استعارة مفهومی یک مفهوم پایه¬ای در این رویکرد محسوب می¬شود که از طریق آن، مفهوم یک حوزه به حوزة دیگر نگاشت می¬شود و مفهوم حوزة دوم از طریق حوزة اول درک می¬شود. کلان¬استعاره¬ها که برای درک آثار ادبی مورد نیاز هستند و در فهم زبان و اندیشۀ منتقدین کاربرد دارند، از همین ساز و کارهای استعارة مفهومی بهره می¬برند. دراین جستار با تکیه¬بر مفهوم شناختی استعاره، نگارنده قصد دارد کلان¬استعارة آزادی را در اشعار بیکه¬س بررسی کند. داده¬های پژوهشِ حاضر، اشعار موجود در کتاب مجموعه شعر اینک دختری سرزمین من است (2011) می¬باشد که در آن استعاره¬های کلان و مفهومیِ متعدد و مختلفی مشاهده می¬شود. اینکه کلان¬استعارة آزادی چگونه در اشعار بیکه¬س نمود پیدا می¬کند و کدام یک از اشعار بیکه¬س حاوی بیشترین مفاهیم مرتبط با آزادی هستند، سوالات اصلی پژوهش می¬باشند. پژوهش حاضر براساس نظریات لیکاف و جانسون (1980) و کووچش (2010)، و به روش تحلیلی صورت گرفته است. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که اولاً آزادی، آزادی بیان، آزادی زنان، ظلم¬ستیزی، آزادیخواهی و عدالت¬طلبی مفاهیمی بارز در آثار بیکه¬س می-باشند. همچنین، استعاره¬های خُرد به¬کار رفته در روساخت این آثار داری زیرساختی پایه¬ای به نام آزادی هستند که آنها را سامان می¬بخشد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
62 - جستاری در ارتباط بینامتنی قصیدۀ ایوان مدائن خاقانی و سینیۀ بحتری
حامد صافییولیا کریستوا اصطلاح بینامتنیت را نخستین بار در سال 1966 مطرح کرد، امّا از نظر او و رولان بارت که بنیان‌گذاران اصلی این نظریه بودند، بینامتنیت به عنوان دیدگاهی روشمند برای بررسی و ردیابی تأثیر یک متن در متن دیگر نبود . بنابراین مطالعات آنها هیچ گاه به روشی برای مقایه و چکیده کاملیولیا کریستوا اصطلاح بینامتنیت را نخستین بار در سال 1966 مطرح کرد، امّا از نظر او و رولان بارت که بنیان‌گذاران اصلی این نظریه بودند، بینامتنیت به عنوان دیدگاهی روشمند برای بررسی و ردیابی تأثیر یک متن در متن دیگر نبود . بنابراین مطالعات آنها هیچ گاه به روشی برای مقایه و تحلیل ارتباط متون نینجامید. نسل دوم نظریه‌پردازان بینامتنیت مانند لوران ژنی، ژنت و ریفاتر تلاش کردند تا بینامتنیت را کاربردی‌تر کنند. آنها به دنبال جستجو و کشف تأثیر متون بر یکدیگر بودند. از این منظر، بینامتنیّت اخیر را می‌توان وجه متکامل ادبیات تطبیقی دانست که در تلاش بررسی تأثیر متون بر یکدیگر است؛ بدون توجّه به اینکه این متون به یک یا چند فرهنگ متعلّق باشند. در واقع، ادبیات تطبیقی نیز به دنیال دریافتن تأثیر و تأثر متون در ارتباط با یکدیگر است. در این مجال با بررسی سخن این دو شاعر پیرامون ایوان کسری در دو سطح فنون ادبی و مضمون ابیات و ترسیم نمودار آرایه‌های به کار رفته، سطح پرداختن به وصف در دو قصیده سنجیده شده است. بنابراین ضمن مقایسه و تطبیق این دو متن، این نتیجه حاصل شد که بر خلاف نظر پژوهشگران، قصیدۀ ایوان مدائن خاقانی فاقد ارتباط بینامتنی با سینیۀ بحتری است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
63 - بررسی مجاز مفهومی در زبان کُردی با توجه به اشعار شیرکو بی¬کس: رویکردی شناختی
صمد علی آقایی وحید غلامی صادق محمدی عادل دست گشادهبررسی مجاز مفهومی در زبان کُردی با توجه به اشعار شیرکو بی کس: رویکردی شناختی در این جستار نگارنده قصد دارد بر اساس رویکرد شناختی انواع مجازهای مفهومی را در زبان کُردی بررسی نماید. داده¬های پژوهشِ حاضر، اشعار موجود در کتاب اینک دختری سرزمین من است (2011)، سرودة شیرکو بی چکیده کاملبررسی مجاز مفهومی در زبان کُردی با توجه به اشعار شیرکو بی کس: رویکردی شناختی در این جستار نگارنده قصد دارد بر اساس رویکرد شناختی انواع مجازهای مفهومی را در زبان کُردی بررسی نماید. داده¬های پژوهشِ حاضر، اشعار موجود در کتاب اینک دختری سرزمین من است (2011)، سرودة شیرکو بی¬کس شاعر معاصر کُرد می¬باشند. پرسش¬های اصلی پژوهش عبارتند از؛ استفاده از کدام نوع از مجازهای مفهومی در زبان کُردی بیشتر رایج می¬باشد و آیا مجازهای مورد استفاده در زبان کُردی منطبق بر نظریة مجازهای مفهومی در دیدگاه شناختی هستند. پژوهش حاضر با تکیه بر نظریات لیکاف و جانسون (1980) و کووچش (2010)، به روش کیفی صورت گرفته است و گردآوری داده¬ها به شیوة کتابخانه¬ای می¬باشد. یافته¬های پژوهش نشان می¬دهد که استفاده از انواع مختلف مجازهای مفهومی در کلام و فرهنگ مردمان کُرد در کنار سایر ساز وکارهای شناختی پدیده¬ای بارز می¬باشد، که در این میان مجازهای «جزء به جای کل» و «ظرف به جای مظروف»، دارای بیشترین بسامد تکرار هستند. از دیگر دستاوردهای پژوهش می-توان به این مطلب اشاره کرد که مجازهای به کار رفته در این اشعار و به تبع آن مجازهای روزمرة مورد استفاده در زبان کُردی کاملاً منطبق بر نظریة مجازهای مفهومی لیکاف، جانسون و کووچش هستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
64 - مروری بر روش¬های اندازه¬گیری فهم متقابل بین زبان¬¬ها و گویش¬ها نمونۀ موردی: بررسی فهم متقابل کردی جنوبی و کردی میانی (میرمُکری،1399)
منیژه میرمکری غلامحسین کریمی دوستان وحید غلامی یادگار کریمیفهم متقابل به معنای آن است که شنونده¬ای از گونۀ زبانی (الف)، گفتار گوینده¬ای از گونۀ زبانی (ب) را بدون آموزش، بدون برخورد زبانی و بدون قصدی آگاهانه درک ¬کند و برعکس. این میزان درک در اغلب موارد کامل نیست و یا از نوع متقارن/ دوسویه نیست و برای هر کدام از گونه¬های مورد بر چکیده کاملفهم متقابل به معنای آن است که شنونده¬ای از گونۀ زبانی (الف)، گفتار گوینده¬ای از گونۀ زبانی (ب) را بدون آموزش، بدون برخورد زبانی و بدون قصدی آگاهانه درک ¬کند و برعکس. این میزان درک در اغلب موارد کامل نیست و یا از نوع متقارن/ دوسویه نیست و برای هر کدام از گونه¬های مورد بررسی، درجاتی دارد. زبان¬هایی که انتظار می¬رود دارای فهم¬پذیری باشند، زبان¬های مرتبط نزدیک یا گویش¬های متعلق به یک زبان هستند. در شرایطی که دو گویشور متعلق به دو گونۀ زبانی برای ارتباط با یکدیگر هر کدام از گونۀ زبانی خود استفاده کنند نه از زبانی میانجی، به این معناست که برقراری ارتباط زبانی آن¬ها در چارچوب اصل چندزبانگیِ ¬پذیرا انجام گرفته است. مطالعات غیر ایرانی با استفاده از انواع آزمون¬ها و پرسشنامه¬ها میزان فهم متقابل بین زبان¬های مرتبط و گویش¬ها را به صورت تجربی بررسی کرده¬اند. این مقاله علاوه بر توصیف روش¬های رایج در این زمینه، مروری است بر روش¬های به کار رفته در پژوهش میرمکری و همکاران به عنوان نخستین پژوهش تحت نام «بررسی فهم متقابل بین گویش¬های کردی جنوبی و کردی میانی» در میان پژوهش¬های زبانی در ایران و معرفی روش¬های اندازه¬گیری فهم متقابل دو گویش¬ اصلی کردی و جنبه¬های گوناگون آن است. مرور روش¬ها در پژوهش مذکور نشان می¬دهد پژوهش به لحاظ روش¬شناختی، کامل است و آزمون¬های بکار گرفته شده در آن دارای اعتبار علمی بوده و نتایج حاصل از آن در تطابق و تأیید دستاوردهای تحقیقات انجام¬شده حول محور موضوع فهم متقابل است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
65 - کارکردهای صفات شاعرانه در غزلیات حافظ
اصغر شهبازیصفات شاعرانه (epithets) صفاتی هستند که بر خلاف صفات دستوری و منطقی، کارکردهای هنری و شاعرانه دارند و با ارائة جزئیاتی هنری و زیبایی‌شناسانه از موصوف، موجب تشخّص و برجستگی در زبان شعر می‌شوند. از آنجا که حافظ به اذعان اغلب پژوهشگران، در کشف، ساخت و کاربرد اینگونه صفات ت چکیده کاملصفات شاعرانه (epithets) صفاتی هستند که بر خلاف صفات دستوری و منطقی، کارکردهای هنری و شاعرانه دارند و با ارائة جزئیاتی هنری و زیبایی‌شناسانه از موصوف، موجب تشخّص و برجستگی در زبان شعر می‌شوند. از آنجا که حافظ به اذعان اغلب پژوهشگران، در کشف، ساخت و کاربرد اینگونه صفات توانا بوده است، درحالی‌که شگردهای هنری او در این باره به‌خوبی کاویده نشده، نگارنده کوشیده است تا در قالب این مقاله و با استفاده از روش تحلیل محتوا، این موضوع را در غزلیات حافظ بررسی کند. بر اساس این بررسی مشخص شده است که حافظ بیش از 1400 ترکیب وصفی، 560 صفت جانشین موصوف و 58 گروه وصفی ساخته که از این تعداد، بالغ بر 480 صفت، از نوع شاعرانه‌اند؛ یعنی کارکردهای هنری و شاعرانه دارند و موجب برجستگی زبان شده‌اند. این صفات در این مقاله بر اساس نوع کارکرد تجزیه و تحلیل شده‌اند و مشخص شده که این صفات کارکردهای زیبانمایی (سرو صنوبرخرام)، زشت‌نمایی (صوفی دجال‌فعل ملحدشکل)، بزرگ‌نمایی (زبان آتشین)، استعاری (اشک غماز)، کنایی (کوته‌آستینان)، تشبیهی (دل صنوبری)، تلمیحی (آدم بهشتی) و ایجازی (کبک خوشخرام) دارند و چون اغلب آنها با نوعی ابداع و خیال‌انگیزی همراه هستند، موجب تشخّص در زبان شعر شده‌اند و حافظ از این منظر نیز شاعر بزرگی است. این موضوع قابل بررسی در شاهکارهای ادبی‌ای چون شاهنامه و بوستان است که در آن صورت، تفاوت صفات شاعرانه در انواع ادبی نیز به دست می‌آید. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
66 - بازخوانی گزارش رویدادهای پایان کار شاه‌شیخ‌ابواسحاق‌اینجو در سروده‌های حافظ
علی محمدی امیرافشین فرهادیانرویکرد تاریخی-سیاسی به سروده‌های حافظ، افق معنایی جدیدی در ساحت تفسیر دیوان وی گشوده است. در پرتو این رویکرد، بسیاری از دشواری‌های شعر حافظ، توضیح داده شده، ضعف ارتباط عمودی بیت‌ها در غزل تا حد چشمگیری از میان رفته و شناخت ما از وجوه شخصیت حافظ و از شعر او دقیق‌تر شده چکیده کاملرویکرد تاریخی-سیاسی به سروده‌های حافظ، افق معنایی جدیدی در ساحت تفسیر دیوان وی گشوده است. در پرتو این رویکرد، بسیاری از دشواری‌های شعر حافظ، توضیح داده شده، ضعف ارتباط عمودی بیت‌ها در غزل تا حد چشمگیری از میان رفته و شناخت ما از وجوه شخصیت حافظ و از شعر او دقیق‌تر شده است. امروز می‌دانیم که حافظ بر خلاف اغلب شاعران کلاسیک، از شعر به عنوان ابزاری برای بیان نظر و تبیین موضع خود در قبال رویدادهای سیاسی و بازیگران آن عرصه، بهره جسته است. در این میان، حوادث پایان سلطنت شاه‌شیخ‌ابواسحاق‌اینجو، به دلیل تاثیر عمیق این واقعه بر حافظ و تغییر مسیر زندگانی او، از جایگاه ویژه‌ای برخوردار است. این رویدادها که با تصرف شیراز به دست امیرمبارزالدین‌مظفری، در سوم شوال ۷۵۴، آغاز گردید؛ پس از یک سلسله‌ی طولانی جنگ و گریز، سرانجام با گرفتاری و اعدام شاه‌ابواسحاق، در ۲۲ جمادی الاول سال ۷۵۷، پایان پذیرفت. حافظ به دلیل دوستی و تعلق خاطر شدید به ابواسحاق و از سوی دیگر نفرت و بیزاری از مبارزالدین، عمیقاً از دگرگونی رخداده، متأثر شد. شمار قابل ملاحظه‌ای از سروده‌های وی، در پیوند با رخدادهای این مقطع از تاریخ است که در این جستار، مورد بررسی قرار می‌گیرند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
67 - بررسی سبک‌شناختی اشعار مهدی اخوان ثالث
مهین زنده دل سید محمود رضا غیبییکی از راه‌های تشخیص سبک و تمایز آنها، بررسی ویژگی‌های زبانی و معنایی و ادبی و فکری ِ یک اثر است. اخوان ثالث یکی از تابناک‌ترین چهره‌های شعر معاصر، با توشه‌ای پربار از ادبیات کلاسیک به شعر نیمایی روی آورد و به متعصّبان کهنه‌پرست ثابت نمود که پرداختن به‌صورت و قالبی نو چکیده کاملیکی از راه‌های تشخیص سبک و تمایز آنها، بررسی ویژگی‌های زبانی و معنایی و ادبی و فکری ِ یک اثر است. اخوان ثالث یکی از تابناک‌ترین چهره‌های شعر معاصر، با توشه‌ای پربار از ادبیات کلاسیک به شعر نیمایی روی آورد و به متعصّبان کهنه‌پرست ثابت نمود که پرداختن به‌صورت و قالبی نو و بدیع، از عجز شاعر در سرودن شعر به سیاق شاعران قدیم ناشی نمی‌شود. در این پژوهش، به بررسی دستاوردهای بی‌بدیل و گنجینۀ ارزشمند این شاعر خراسانی پرداخته شد و پس از بررسی «مجموعه اشعار مهدی اخوان ثالث» در سطوح مختلف زبانی، فکری و ادبی، بارزترین ویژگی‌های سبکی اشعارش با ذکر نمونه‌های موجود، موردبررسی و طبقه‌بندی سبک شناسانه قرار گرفت. باستان‌گرایی و استفاده از واژگان اصیل فارسی، ترکیب‌سازی‌های بدیع و نو، استفاده از زبان نمادین، تأثیرپذیری از سبک خراسانی، استفاده مناسب و دقیق از صنایع بدیعی و لحن حماسی از مهمترین ویژگی‌های سبک شعری این شاعر سترگ معاصر بودند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
68 - موسیقی کناری در رباعیّات شیخ بهائی
لیلا عدل پرور زینب رحمانیانموسیقی از ارکان مهم شعر است که باعث دلنشینی کلام می‌شود. موسیقی در شعر، جنبه‌های متفاوتی مانند؛ موسیقی درونی، بیرونی و کناری دارد. یکی از عوامل زیبایی در شعر به ویژه قالب‌های کلاسیک استفاده بجا از موسیقی کناری است که حاصل تکرار واژگان شعری در پایان هر بیت، به ویژه قافیه چکیده کاملموسیقی از ارکان مهم شعر است که باعث دلنشینی کلام می‌شود. موسیقی در شعر، جنبه‌های متفاوتی مانند؛ موسیقی درونی، بیرونی و کناری دارد. یکی از عوامل زیبایی در شعر به ویژه قالب‌های کلاسیک استفاده بجا از موسیقی کناری است که حاصل تکرار واژگان شعری در پایان هر بیت، به ویژه قافیه و ردیف است، شاعران با رعایت تناسب و پیوند میان موسیقی شعر،تلاش می‌کنند به هدف خود که بیان مفاهیم شعری است نزدیک شوند. در این مقاله که به روش توصیفی و تحلیلی انجام شده است، موسیقی کناری در اشعار شیخ بهائی مورد بررسی قرار می‌گیرد. نتایج تحقیق بیانگر این است که در رباعیّات شیخ بهایی انواع قافیه اسمی، فعلی، ضمیر وجود دارد که بسامد قافیۀ اسمی بیشتر از سایر انواع قافیه است و در ۳۸ رباعی مردّف، بسامد ردیف فعلی بیشتر است. اغلب ردیف‌ها به صورت ساده و یک جزئی است و ردیف دو جزئی و سه جزئی به ندرت به کار رفته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
69 - بررسی درون¬مایه¬های آموزشی- مهارتی و تربیتی- اخلاقی داستان¬های منتخب کودک ایران و جهان
دکتر سجاد نجفی بهزادی فاطمه صالحی بروجنیانتخاب نوع درون¬مایه داستان¬های کودک و نوجوان از اهمیت زیادی برخوردار است. آنچه از روزگار گذشته تا اکنون در داستان¬های کودکان دیده می¬شود، درون¬مایه¬های اخلاقی و تربیتی است. این نوع درون¬مایه¬ها دارای پیام¬های ارزشمندی هستند که کودک را در رشد و تعالی اخلاقی یاری می¬دهند چکیده کاملانتخاب نوع درون¬مایه داستان¬های کودک و نوجوان از اهمیت زیادی برخوردار است. آنچه از روزگار گذشته تا اکنون در داستان¬های کودکان دیده می¬شود، درون¬مایه¬های اخلاقی و تربیتی است. این نوع درون¬مایه¬ها دارای پیام¬های ارزشمندی هستند که کودک را در رشد و تعالی اخلاقی یاری می¬دهند. کودک امروز علاوه بر مسایل اخلاقی و تربیتی، به آموزش مهارت¬های زندگی نیز نیاز دارد. هدف این جستار بررسی و تحلیل درون¬مایه¬های تربیتی، اخلاقی و مهارتی داستان¬های منتخب کودک ایران و جهان است. روش تحقیق به صورت تحلیل محتوا و شیوه گردآوری اطلاعات نیز اسنادی و کتابخانه¬ای است. آثار بررسی شده از داستان¬های منتخب کودکان و از انتشارات کانون پرورش فکری کودک و نوجوان هستند. نتایج پژوهش نشان داد که با بررسی درون¬مایه 45 داستان منتخب از 30 نویسنده کودک ایران و جهان، درون¬مایه¬های تربیتی و اخلاقی و مهارتی به ترتیب بیشترین کاربرد را داشته¬اند. شیوه ارائه درون¬مایه در اغلب اثار بررسی شده به شکل غیر مستقیم بوده که از ویژگی¬های مثبت داستان¬ها به شمار می¬رود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
70 - مقایسۀ مفاهیم و شیوه‌های آموزش در شاهنامه فردوسی بر پایۀ آموزه‌های زال و بزرگمهر
نیلوفرسادات عبدالهیشاهنامۀ فردوسی از جمله متون شاخص ادبیات فارسی است که در قالب داستان‌ها، مفاهیم آموزشی و اخلاقی را هم بیان می‌کند. از این روی برخی بخش‌های شاهنامه همچون متون ادب تعلیمی کاربرد آموزشی دارد. یکی از این بخش‌ها مجالس بزرگمهر در دورۀ پادشاهی نوشین‌روان است. مجلس‌گویی یکی از ش چکیده کاملشاهنامۀ فردوسی از جمله متون شاخص ادبیات فارسی است که در قالب داستان‌ها، مفاهیم آموزشی و اخلاقی را هم بیان می‌کند. از این روی برخی بخش‌های شاهنامه همچون متون ادب تعلیمی کاربرد آموزشی دارد. یکی از این بخش‌ها مجالس بزرگمهر در دورۀ پادشاهی نوشین‌روان است. مجلس‌گویی یکی از شیوه‌های پند و اندرز است که عموماً در دربار شاهان مورد استفاده بوده و در رأس آن فردی دانا حضور داشته که با نصایح خود حاضران را بهره‌مند می‌ساخته و این پندها برای بهره‌مندی دیگران ثبت می‌شده است. اندرزهای بزرگمهر با موضوع اخلاق فردی و اجتماعی، به صورت مدون و با استفاده از شگردهای سخنوری (که سخنش را تأثیرگذارتر می‌کند)، بیان می‌شود. در این مقاله محتوای مجالس بزرگمهر را با نگاهی توصیفی، تقسیم‌بندی و تحلیل کرده‌ایم. همچنین به بیان جایگاه آموزشی اخلاق آموزشی و آموزش اخلاق در شاهنامه پرداخته‌ایم. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
71 - بررسی و تحلیل قابلیّت های نمایشی در ادبیّات کهن منظوم و منثور فارسی
حمزه محمدی ده‌چشمه شیما کرباسیادبیّات ایران یکی از شاخصه¬های تمدّن دیرپای ایران است که دربردارنده آداب و رسوم و هنر این سرزمین است. نمایش نیز گونه¬ای ادبی است که از دیرباز در فرهنگ این سرزمین مطرح بوده و در قالب سوگ¬نامه، سورنامه، رقص¬های ستایش آمیز، پتواژگویی، شبیه¬خوانی و تعزیه و موارد دیگر برجای چکیده کاملادبیّات ایران یکی از شاخصه¬های تمدّن دیرپای ایران است که دربردارنده آداب و رسوم و هنر این سرزمین است. نمایش نیز گونه¬ای ادبی است که از دیرباز در فرهنگ این سرزمین مطرح بوده و در قالب سوگ¬نامه، سورنامه، رقص¬های ستایش آمیز، پتواژگویی، شبیه¬خوانی و تعزیه و موارد دیگر برجای مانده است. در ادبیّات فارسی کهن نمی¬توان بخش مستقلی را به¬عنوان ادبیّات نمایشی در نظر گرفت ولی از آن¬جا که ادبیّات کهن فارسی و هنر سرچشمه¬های واحدی دارند، می¬توان گفت نوشته¬های ادیبان هنرمند ایرانی نشان از اُنس آن¬ها با هنر نمایش داشته و ادبیّات نمایشی نیز از دیرباز همگام با هنرهای دیگر چون موسیقی و نقّاشی در کنار ادبیّات رشد کرده است. ادب فارسی تصویرساز و معناآفرین است و مخاطب را بر آن می¬دارد که برای دریافت بهتر متن در ذهن خود به تصویرسازی بپردازد و از این¬جا است که یک تعامل هنرمندانه میان نویسنده و خواننده شکل می¬گیرد و به¬وسیله کُنش خواندن و اجرای آن¬ها، قابلیّت نمایشی آثار جلوه¬گر می¬شود. بی¬تردید ادبیّات کهن بستری برای «نمایش¬گونه¬ها» است که در بسیاری آثار مانند آثار نظامی، عطّار، مولوی، فردوسی، بیهقی، عوفی، طسوجی و ... قابل مشاهده است. از آن¬جا که نمایش به منزلۀ رسانه جهانی است و یکی از بهترین راه¬های معرّفی ادبیّات غنیّ ایران؛ پژوهش پیشِ رو می¬کوشد با روش توصیفی و تحلیلی، قابلیّت¬های نمایشی این¬گونه آثار را که گمنام مانده و ابزاری توانمند برای نمایش تاریخ، هنر، فرهنگ و اندیشه¬های ایرانی است، مورد بررسی قرارداده و جایگاه این آثار را در حوزه ادبیّات نمایشی بیان کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
72 - بحثی در جایگاه طبیعت در نوگرایی تصویری فاضل نظری
سهیلا ابراهیم زاده راضیه آقازادهشاعران نوجو و مبتکر،همواره هنر خویش را به نوجویی پیوند زده اند؛ چرا که بر این امر واقف بوده‌اند که هنر با ابتکار و نوجویی گره خورده است و تقلید و تکرار، مرگ هنر است. نوآوری عامل آشنایی‌زدایی و غرابت و در نتیجه تأثیر مضاعف است. یکی از اجزاء شعر که شاعران به نوآوری در آن چکیده کاملشاعران نوجو و مبتکر،همواره هنر خویش را به نوجویی پیوند زده اند؛ چرا که بر این امر واقف بوده‌اند که هنر با ابتکار و نوجویی گره خورده است و تقلید و تکرار، مرگ هنر است. نوآوری عامل آشنایی‌زدایی و غرابت و در نتیجه تأثیر مضاعف است. یکی از اجزاء شعر که شاعران به نوآوری در آن کوشیده اند، تصاویر شعری است. تصاویر شعری نو، تأثیر عاطفی بیشتری دارند و سخنی که نشان از تخیّل و ادراک تازه ندارد، چندان تأثیرگذار نخواهد بود. یکی از منابعی که در طول تاریخ ادب فارسی در تصویرسازی شاعرانه مورد توجه بوده، طبیعت و اجزاء و عناصر طبیعت است؛ تأکید بر نگاه شخصی، همواره سبب خلق تصاویر نو با عناصر طبیعی بوده است. فاضل نظری از شاعران نوجو و نوگرای معاصر است که می‌توان گفت مهمترین بخش نوآوری شاعرانه‌اش در تصاویر شعری است؛ او نکته سنج و باریک بین و دقیق عناصر طبیعی را برای خلق تصاویر جدید می‌کاود و با تأکید بر فردیّت‌گرایی، عینیّت‌گرایی و اقلیم‌گرایی، با عناصر طبیعت تصاویری شگرف و بی‌مانند خلق کرده و مخاطب را به اعجاب وا می‌دارد. پژوهش حاضر تلاش دارد نوآوری های این شاعر نوگرای معاصر را در زمینه تصاویر شعری که برگرفته از طبیعت اند، مورد پژوهش و بحث و بررسی قرار دهد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
73 - ناراستی و پنهان‌کاری شخصیت ها در داستان رستم و سهراب از منظر ادب تعلیمی
محمداکبر سپاهی سعید دامنیشاهنامه نامدارترین اثر حماسی ایران است. آثاری نظیر شاهنامه، در کنار روایت داستان‌های پهلوانی، با نشاندن هنجارها و ناهنجاری‌ها در مقابل هم، وظیفۀ تعلیم نیکی‌ها را نیز انجام می‌دهند. داستان نبرد رستم و سهراب اگر چه بخش کوچکی از شاهنامه است امّا از مشهورترین داستان‌های این چکیده کاملشاهنامه نامدارترین اثر حماسی ایران است. آثاری نظیر شاهنامه، در کنار روایت داستان‌های پهلوانی، با نشاندن هنجارها و ناهنجاری‌ها در مقابل هم، وظیفۀ تعلیم نیکی‌ها را نیز انجام می‌دهند. داستان نبرد رستم و سهراب اگر چه بخش کوچکی از شاهنامه است امّا از مشهورترین داستان‌های این کتاب است. این نوشتار، داستان رستم و سهراب شاهنامۀ فردوسی را از منظر ادبیات تعلیمی و مبحث راستگویی، می‌نگرد. در یک نگاه گذرا و سرسری به داستان رستم و سهراب، با توجه به آغاز و پایان داستان، خواننده گمان می‌کند که فردوسی هم همانند تصوّر بسیاری از مردم آن روزگار، تقدیر را بدون نقش فعّال آدمی، مهمترین عامل بروز فاجعه مرگ سهراب قلمداد می‌کند امّا با نگاهی دقیق‌تر به داستان به نظر می‌رسد که فردوسی، در چینش مکالمات اشخاص این داستان، نشان می‌دهد که همگی در پنهان کردن حقیقت، دست دارند و همین کارهای آنها در وارونه نشان دادن حقایق دست به دست هم داده و به بروز فاجعه منتهی شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
74 - رسالت شاعر در نظریه ادبی حکیم نظامی گنجوی
مهدی اخرویحکیم نظامی گنجوی از اندیشه ورانی است که برای فعالیت های هنری و شعری خود سبک و ایده مشخصی دارد و به وضوح باورها و اعتقادات خود را در هر زمینه ای بیان می کند. در هیاهوی امروز مکاتب ادبی در مورد رسالت شعرو شاعر توجه به دیدگاه ادبایی مانند نظامی بسیار جذاب و راهنماست و افکا چکیده کاملحکیم نظامی گنجوی از اندیشه ورانی است که برای فعالیت های هنری و شعری خود سبک و ایده مشخصی دارد و به وضوح باورها و اعتقادات خود را در هر زمینه ای بیان می کند. در هیاهوی امروز مکاتب ادبی در مورد رسالت شعرو شاعر توجه به دیدگاه ادبایی مانند نظامی بسیار جذاب و راهنماست و افکار دقیق شاعری کلاسیک و صاحب ایده را، به عنوان یک ساختار فکری و فلسفی در کنار مکاتب ادبی متقدم و متاخر بیان می کند و جایگاه محتوای کلام و رسالت سخن و سخنور را در دوره ای خاص نشان می دهد. مسئله ما در این پژوهش استخراج و تدوین دیدگاه حکیم گنجه در خصوص رسالت شاعر، در چهارچوب فکری نظامی گنجوی و قلمرو زمانی و مکانی اوست. بررسی اشارات مستقیم و گاه غیر مستقیم شاعر از خلال آثارش در کل خمسه و دیوان ، به خوبی نشان داد که او برای گوهر آسمانی شعر و به ویژه صاحب این گوهر، رسالت عظیمی در نظر دارد که مانع از پوچ سرایی ، سبک زبانی و یاوه گویی شاعر می شود ومانع ستم سخنور بر سخن می گردد. او مهمترین رسالت های شاعر را امید بخشی ، شادی آفرینی، دین پروری ، معرفت ، آبرو داری از سخن، گسترش خردمندی ، پرورش دین و ستایش خداوندی می داند و به سبک و شیوه خود، اهمیت هریک را تبیین می کند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
75 - اسرار عرفانی و رموزات بیانی در مطلعیه مثنوی مولوی
فاضل عباس اده مهرداد آقائیمولانا در طلیعه مثنوی با نوای دلکش و ناله¬های خالصانه نی، عطش عرفانی جدایی روح معنوی را از اصل خود با زبان سوزناک نی شرحه شرحه بیان می¬کند. این -نامه عصاره¬ای از شش دفتر مثنوی معنوی و نیز براعت استهلالی بر تمامی اشعار این گنجینة ادبی و عرفانی است که از همان آغاز تصویری چکیده کاملمولانا در طلیعه مثنوی با نوای دلکش و ناله¬های خالصانه نی، عطش عرفانی جدایی روح معنوی را از اصل خود با زبان سوزناک نی شرحه شرحه بیان می¬کند. این -نامه عصاره¬ای از شش دفتر مثنوی معنوی و نیز براعت استهلالی بر تمامی اشعار این گنجینة ادبی و عرفانی است که از همان آغاز تصویری از فراق و هجران ترسیم می¬کند. نکته¬ای که قابل تأمل است مفهوم واژ¬ه¬های «حکایت» و «شکایت» در بیت آغازین مثنوی است که شارحان متعددی اقدام به شرح آن نموده¬ و هر کدام تفسیری خاص از آن داشته¬اند. این مقاله بر آن است با روش توصیفی- تحلیلی برخی از معانی مطرح شده توسط تعدادی از شارحان را مورد ارزیابی و نقد قرار داده و در اثبات معانی و مفهوم ادعایی، موضوع را در دو محور بافت عمودی نی¬نامه و بافت تناسبی و تناقضی واژه با منازل، وادی¬ها و مقامات عرفانی، مورد بحث و تحلیل قرار دهد. نتایج پژوهش حاکی از این است که مباحث عرفانی در هر اثر ادبی، از جمله مثنوی معنوی، آن¬چنان گسترده و پرمحتواست که هرکسی به قدر و توان دانش خود می¬تواند آن را درک کند. مفهوم «شکایت» در نی نامه شکایت اعتراض آمیز نیست که برخی از شارحان آن را بیان کرده¬اند، بلکه «نفیر» جدایی، «شرح درد اشتیاق» و «ناله» و مناجات عاشقانه¬ای است که مولوی در محور عمودی شعر آن را رمزگشایی کرده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
76 - بررسی موسیقی شعر دیوان عمعق بخاری
موسی کرمی عبدالعظیم زارهشیچکیده راز ماندگاری سخن منظوم را باید درابعاد متعدد و با رویکردهای مختلف مورد واکاوی قرار داد. یکی از این ابعاد، بررسی «موسیقی شعر» با رویکرد زیبا شناختی است. از شاخه های موسیقی شعر، موسیقی درونی و معنوی آن است. موسیقی درونی آرایه هایی همچون: «تکرار، تجنیس، ترصیع، موازن چکیده کاملچکیده راز ماندگاری سخن منظوم را باید درابعاد متعدد و با رویکردهای مختلف مورد واکاوی قرار داد. یکی از این ابعاد، بررسی «موسیقی شعر» با رویکرد زیبا شناختی است. از شاخه های موسیقی شعر، موسیقی درونی و معنوی آن است. موسیقی درونی آرایه هایی همچون: «تکرار، تجنیس، ترصیع، موازنه، ازدواج، سَر بُنی، بُن سری و ...» و موسیقی‌معنوی شامل: «تضاد، تناسب، ایهام، تلمیح، اغراق، حس آمیزی و ...) است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی و تحلیلی به دنبال مطالعۀ گونه های متنوع موسیقی درونی و معنوی اشعار عمعق بخاری به عنوان شاعری شاخص است. حاصل آنکه در بخش موسیقی درونی آرایة «تکرار» با میزان 52% بیشترین بسامد و آرایة «تشابه الاطراف»(تسبیغ) با میزان 8/1% کمترین بسامد را دارد. همچنین در بخش موسیقی معنوی آرایه «مراعات النظیر»(همبستگی) با میزان آن 8/34% بیشترین بسامد را دارد و کمترین بسامد با میزان 14/0% از آن آرایة «سوال و جواب» است. بررسی بسامد انواع آرایه های لفظی و معنوی در شعر عمعق بخاری، بی تکلفی او را در شاعری خاطرنشان می کند و نشان می دهد او شاعری صنعت اندیش نیست و موسیقی شعر او در نتیجۀ شعر اوست نه برعکس. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
77 - نقد و بررسی سی قصیده ناصرخسرو
دکتر آرش امراییدیوان ناصرخسرو یکی از آثارکلاسیک ادبیات فارسی است که آشنایی با آن برای علاقمندان و دانشجویان ادبیات فارسی ضروری است؛ از این رو بخشی از این دیوان با عنوان سی‌قصیده ناصرخسرو در ردیف متون درسی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی گنجانده شده‌است ؛ به همین منظور چندین کتاب ب چکیده کاملدیوان ناصرخسرو یکی از آثارکلاسیک ادبیات فارسی است که آشنایی با آن برای علاقمندان و دانشجویان ادبیات فارسی ضروری است؛ از این رو بخشی از این دیوان با عنوان سی‌قصیده ناصرخسرو در ردیف متون درسی دانشجویان رشته زبان و ادبیات فارسی گنجانده شده‌است ؛ به همین منظور چندین کتاب با عناوین مختلف منتشر شده‌است.یکی از این آثار کتابی است با عنوان سی‌قصیده ناصرخسرو که توسط آقای دکتر علی اصغر حلبی تهیه شده و انتشارات دانشگاه پیام‌نور آن را منتشر کرده‌است. نویسنده در این اثر کوشیده‌است با توضیحات خود خلأ استاد را برای دانشجویان کم‌رنگ کند که البته تا حدودی موفق بوده‌است اما هنوز نیاز به بررسی و ویرایش دارد.از آنجا که این کتاب به عنوان منبع اجباری بخش قابل توجهی از دانشجویان انتخاب شده‌است .در این مقاله کتاب مذکور مورد بررسی قرار می‌گیرد و اشکالات و لغزشهایی چون اشکالات معنایی ، نگارشی ، ضبط نادرست ابیات ، اشکالات تایپی و... یادآوری می‌شود. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
78 - شیوه های تأثیرپذیری از قرآن و حدیث در شعر وصال شیرازی
سید امیر جهادی حسینی حمیدرضا خوارزمی علیرضا خداونددوستمیرزا محمّد شفیع شیرازی متخلّص به وصال در سدۀ سیزدهم هجری، شاعری مسلمان و شیعه¬ای دلسوخته، از محبّان اهل بیت و از جملۀ شاعرانی است که در سرودن اشعار خود به آیات قرآن، روایات، احادیث و وقایع مذهبی نظر داشته و به گونه‌ای استادانه با طبعی روان و زبانی گویا از دانسته‌های دی چکیده کاملمیرزا محمّد شفیع شیرازی متخلّص به وصال در سدۀ سیزدهم هجری، شاعری مسلمان و شیعه¬ای دلسوخته، از محبّان اهل بیت و از جملۀ شاعرانی است که در سرودن اشعار خود به آیات قرآن، روایات، احادیث و وقایع مذهبی نظر داشته و به گونه‌ای استادانه با طبعی روان و زبانی گویا از دانسته‌های دینی خود در شعرش استفاده کرده است. در این پژوهش سعی شده که گونههای تأثیرپذیری از قرآن و حدیث در دیوان وصال شیرازی نشان داده شود. از جمله وجوه اهمیّت این تحقیق این است که روش‌های بازتاب احادیث و آیات قرآن را در دیوان وصال از میان انبوه اشعار مدحی و توصیفی برجسته‌سازی و طبقه‌بندی شده و مواردی از قبیل، بررسی اعلام مذهبی «انبیاء، ائمة اطهار، اولیا»، بررسی تلمیحات مذهبی، همچنین نشان دادن بازتاب باورهای مذهبی در دیوان و کاربرد آیات قرآنی و احادیث را شامل می‌شود و به تحلیل بسامدی آن¬ها می‌پردازد. بسامد تأثیرپذیری از قرآن و حدیث در دیوان وصال به لحاظ قالب شعری، در درجۀ نخست، به قصاید و سپس به مثنوی‌های او اختصاص یافته است و در غزلیات وصال علیرغم تعداد بالا، در این قالب، تأثیرپذیری کمتری مشاهده می‌شود؛ همچنین وصال در تأثیرپذیرفتن از قرآن و احادیث که هرگاه فرصتی مناسب دیده از این امر بهره برده و با شیوه‌های مختلف این کار را انجام داده است؛ ازجمله اصرار ویژه‌ای به وام‌گیری از کلماتِ آیات قرآن، قرینه سازی با آیات و احادیث، و معطوف کردن ذهن مخاطب به آیات. روش مد نظر در این پژوهش، روش کتابخانه‌ای و مبتنی بر تحلیل و توصیف محتوای کمّی و کیفی است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
79 - کتابشناسی آثار هوشنگ مرادی کرمانی
فرشاد اسکندری شرفی علی بازوندهوشنگ مرادی کرمانی از جمله نویسندگان نام‌آشنا و صاحب‌سبک معاصر ایران است که در باروری و شکوفایی ادبیات نوین کودک و نوجوان کشورمان، تلاشی ستودنی و تأثیری ژرف داشته و آثار فراوان و کم‌نظیری برای کودکان و نوجوانان پدید آورده‌است. این نویسنده در بیشتر نوشته‌های خود، به ترسی چکیده کاملهوشنگ مرادی کرمانی از جمله نویسندگان نام‌آشنا و صاحب‌سبک معاصر ایران است که در باروری و شکوفایی ادبیات نوین کودک و نوجوان کشورمان، تلاشی ستودنی و تأثیری ژرف داشته و آثار فراوان و کم‌نظیری برای کودکان و نوجوانان پدید آورده‌است. این نویسنده در بیشتر نوشته‌های خود، به ترسیم دنیای کودکان و نوجوانان و مسائل و مشکلات و دغدغه‌های مختلف آنان در زندگی پرداخته‌است. در این مقاله که با روشی توصیفی- تحلیلی و بهره‌گیری از منابع کتابخانه‌ای صورت گرفته، ضمن ارائۀ زندگینامۀ مختصری از هوشنگ مرادی کرمانی، با نگاهی فراگیر آثار ارزشمند این نویسندۀ عرصۀ ادبیات کودک و نوجوان ایران، بررسی و معرفی شده‌است. دستاورد پژوهش نشان می‌دهد که مرادی کرمانی در طی پنج دهه نویسندگی و فعالیت ادبی خود، 8 مجموعه‌داستان، 10 رمان، 1 زندگینامۀ خودنوشت، 3 نمایشنامه، 3 فیلمنامه و 3 پیام ادبی آفریده‌است. بیشتر این آثار به زبان‌های گوناگون همچون آلمانی، انگلیسی، فرانسوی، عربی، چینی و... ترجمه و برندۀ جوایز متعدد و مختلف داخلی و بین‌المللی شده‌اند و نیز فیلم‌های سینمایی، تلویزیونی و پویانمایی بسیاری بر اساس آنها ساخته‌شده‌است. آثار مرادی کرمانی از نظر تناسب با گروه‌های سنی مختلف کودک و نوجوان، به‌ترتیب مناسب گروه‌های سنی «د»، «هـ»، «ج» و «ب» است و حتی بزرگسالان هم می‌توانند مخاطب پاره‌ای از نوشته‌های وی باشند. از میان آثار مرادی کرمانی، «قصه‌های مجید» به سبب پخش از رادیو و تلویزیون و انتشار چندین باره در قالب کتاب، شناخته‌شده‌ترین اثر کودک و نوجوان در ایران و «خمره»، با بیشترین بازگردانی و جایزۀ بین‌المللی، معروفترین اثر ایرانی کودک و نوجوان، در جهان است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
80 - بررسی رویکردهای سنّتی سبک شناسی در خمسه نظامی
محمد کریمی شراره الهامیسبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه¬های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعص چکیده کاملسبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه¬های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعصار گذشته و روزگار معاصر بوده¬است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیلی – توصیفی، پس از تعریف اصطلاحات و رویکردهای سبک‌شناسی سنّتی و زیر مجموعه¬های آن (سبک شناسی شمّی، عاطفی، بیانی و تفسیری)، شواهدی از خمسۀ نظامی گنجه¬ای بیاوریم و از این راه دیدگاه‌ها و نگاه تازه و نو او را دربارۀ شعر و شاعری، براساس آن رویکردها، بررسی کنیم. یافته‌ها نشان¬ می‌دهد که نظامی گنجه¬ای شاعر برجسته و سبک‌سازی است که شیوۀ شاعری خاص خود را داشته¬است. او با خلّاقیت در ساختن ترکیبات خاص و تازه (اشتقاق و مرکب‌سازی)، ابداع معانی جدید و مضامین نو، دقّت در وصف، تصویر جزئیات و توصیف‌های زیبا و دقیق، انتخاب الفاظ و چینش مناسب در محور همنشینی و جانشینی، به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و دل¬انگیز، اطناب، تناسب و تکرار دست به ابتکاراتی زده¬¬است و با هنجارگریزی شیوۀ بیان مخصوص (سبک شخصی) خود را یافته و سبک نو و طرز جدید خود را بنیان نهاده¬است و در طول دوران، پیروان و مقلّدان بسیاری نیز یافته¬است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
81 - رستاخیز کهن الگوهای یونگ دربیدارکردن ابلیس معاویه راخیز وقت نماز است
آزاده ابراهیمی پورکهن الگوهاصورت های ازلی مشترک در ذهن و ضمیر ناخودآگاه جمعی افراد بشر هستندکه در هردوره ای به صورت عقاید رایج آن دوره خود را نشان می دهند و نگرش آنها می تواند شناخت ما را در مورد جریانهای عمیق فرهنگی،ادبی و مذهبی در دورههای تاریخی افزایش دهد. یونگ در آثار خود از کهن الگ چکیده کاملکهن الگوهاصورت های ازلی مشترک در ذهن و ضمیر ناخودآگاه جمعی افراد بشر هستندکه در هردوره ای به صورت عقاید رایج آن دوره خود را نشان می دهند و نگرش آنها می تواند شناخت ما را در مورد جریانهای عمیق فرهنگی،ادبی و مذهبی در دورههای تاریخی افزایش دهد. یونگ در آثار خود از کهن الگوهای متعددی نام می برد و هر یک از آنها را به تنهایی و در پیوند کلی با هم در شمارپرمعناترین تجلیات ناخوداگاه جمعی به شمار می آورد. در این مقاله کهن الگوهایی یونگ در قالب داستانی ازدفتر دوم مثنوی)بیدار کردن ابلیس معاویه را خیز وقت نماز است) تحلیل گردیده در این پژوهش با دید مکتـب روانکـاوی یونـگ و از منظر کهن الگویی به جهان شعری مولانا نگریسته شده و مشخص شد که این دسته از کهن الگوها تأثیربسزایی بر ذهن و زبان این شاعر داشته اند. همچنین تأثیر کهن الگوهایی نظیر عشق، مرگ،تولد دوباره، قهرمان، و ... که همواره ذهن بشر را به خودمشغول کردهاند، در شعرمولانا بررسی شده است.داستان بیدارکردن ابلیس معاویه در سه بخش شخصیت،نماد،موقعیت مورد تحلیل و بررسی قرار گرفته است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
82 - نفی انتساب عجایب الدنیا به ابوالمؤید بلخی بر اساس شواهد تاریخی و متنی
رادمان رسولی مهربانی محمدجواد احمدیزادهپژوهشگران دربارهٔ کتاب عجایب الدنیا دو نظر دارند، عده‌ای آن را بازنویسی کتاب عجایب بر و بحر از ابوالمؤید بلخی می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را کتابی مستقل می‌دانند که یکی از منابعش کتابی از ابوالمؤید بلخی بوده است. باتوجه‌به اطلاعاتی که در صدر و مقدمهٔ سه نسخهٔ بازمانده از چکیده کاملپژوهشگران دربارهٔ کتاب عجایب الدنیا دو نظر دارند، عده‌ای آن را بازنویسی کتاب عجایب بر و بحر از ابوالمؤید بلخی می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را کتابی مستقل می‌دانند که یکی از منابعش کتابی از ابوالمؤید بلخی بوده است. باتوجه‌به اطلاعاتی که در صدر و مقدمهٔ سه نسخهٔ بازمانده از متن آمده، سبک نوشتاری متن، اطلاعاتی که در تاریخ سیستان دربارهٔ ابوالمؤید آمده، و نیز آنچه نویسندهٔ عجایب الدنیا در میان حکایات از خودش گفته، و درنهایت حکایات مشابهی که در این کتاب و گرشاسپ‌نامه آمده است، نشان داده شده که این کتاب بازنویسی کتاب ابوالمؤید نیست، بلکه عجایب الدنیا کتابی مستقل است و فقط یکی از منابع مؤلف آن، ابن‌محدث تبریزی، کتابی از ابوالمؤید، به اقرب احتمال کتاب گرشاسپ، بوده است و همان‌طور که مؤلف از ابوالمؤید نقل کرده از دیگرانی چون نجیب همدانی هم با ساختاری یکسان مطالبی را نقل کرده است. می‌توان احتمال داد که چون در طول زمان خطبهٔ نسخه از بین رفته، توضیحاتی که مؤلف در ابتدای اولین حکایت باقی‌مانده از متن دربارهٔ ابومطیع بلخی داده بوده، به‌اشتباه خطبهٔ کتاب فرض شده و بعدا به دلیل نقل مطالبی از ابوالمؤید در عجایب الدنیا و نیز شهرت او، کتاب به ابوالمؤید بلخی منسوب شده است. ذکر نام «ابوالمؤید ابومطیع بلخی» در یکی از نسخ شاهدی بر این ماجراست. دلایلی که دیگر پژوهشگران در انتساب اثر به ابوالمؤید ذکر کردهاند، همگی ضعف‌هایی دارند و کافی نیستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
83 - نقد ترجمه منظوم شواربي از غزل اول و سوم حافظ بر پایه الگوی گيدئون توری
فاضل عباس زادهبسياري از آثار برجسته ادبيات فارسي به زبان عربي ترجمه شده است؛ از جمله اين آثار مي¬توان به ترجمه ديوان حافظ اشاره کرد، که توسط مترجم توانمند مصری، امین الشواربی به عربی بازگردانده شده است. اين ترجمه، چهارده غزل از غزل¬های شیوا خواجه شيرازي را به منظوم ترجمه کرده است و ب چکیده کاملبسياري از آثار برجسته ادبيات فارسي به زبان عربي ترجمه شده است؛ از جمله اين آثار مي¬توان به ترجمه ديوان حافظ اشاره کرد، که توسط مترجم توانمند مصری، امین الشواربی به عربی بازگردانده شده است. اين ترجمه، چهارده غزل از غزل¬های شیوا خواجه شيرازي را به منظوم ترجمه کرده است و باقی را به نثر برگردانده است. با توجه به دشواری ترجمه منظوم و عدم برقراری تعادل لازم میان متن مبدأ و متن مقصد، ضرورت دارد تا چنین ترجمه¬هایی با رویکردهای مقصدگرایانه ارزیابی گردد که الگو و تئوری گیدئون توری بر حسب این رویکرد شکل گرفته است. در این تئوری به بررسی ترجمه و تغییرات سازنده و مخرب آن در چندین لایه پردخته می¬شود. بدین¬سان پژوهش حاضر، با توجه به دشواری ترجمه منظوم و اهمیت خاص غزلیات حافظ، که از زبان و تعبیر متفاوت برخوردار است، به بررسی ترجمه¬ منظوم "امين الشورابي" از غزل اول (ألا یا أيها الساقي...) و سوم (اگر آن ترک شیرازی...) حافظ، در پرتو ديدگاه مقصدگرایانه گیدئون توری می¬پردازد. يافته¬هاي پژوهش نشان مي¬دهد، ترجمه منظوم کاريست بس دشوار که سبب بروز لغزش¬هاي فرواني مي¬شود، امين الشواربي در مجموع ستودني عمل کرده است و لغزش¬هاي ترجمه منظوم وی متناسب با تئوری مقصدگرایی گیدئون توری که جواز استفاده از برخی تفاوت¬ها را به مترجم می¬دهد، اندک است. اما این ترجمه¬ها، در برخي موارد از تغییرات مخربی برخوردار است و موجب از بين رفتن زيبايي¬هاي متن و وارونه کردن معاني و محتوایی ابيات شده است که نمي¬توان بسادگي از اين خطاها چشم پوشي کرد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
84 - بررسی الزامات و راه‌کارهای اقتصاد مقاومتی درشعر اقبال لاهوری
حامد صافی محمد چکشیاناقتصاد مقاومتی اصطلاحی است که رهبر معظّم انقلاب اسلامی، نخستین بار، در شهریور ماه 1389 برای مقابله با هجمه‌های اقتصادی دشمنان مطرح کردند. بر اساس سخنان ایشان، اقتصاد مقاومتی بدین معناست که شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای تنظیم شود که در برابر تکانه‌های اقتصادی آسیب کمتر چکیده کاملاقتصاد مقاومتی اصطلاحی است که رهبر معظّم انقلاب اسلامی، نخستین بار، در شهریور ماه 1389 برای مقابله با هجمه‌های اقتصادی دشمنان مطرح کردند. بر اساس سخنان ایشان، اقتصاد مقاومتی بدین معناست که شرایط اقتصادی کشور به گونه‌ای تنظیم شود که در برابر تکانه‌های اقتصادی آسیب کمتری ببیند. اقتصاد مقاومتی ویژگی‌ها، الزامات و راه‌کارهای گوناگونی دارد. در پژوهش حاضر سعی شده‌است که این ویژگی‌ها و راه‌کارها در شعر اقبال لاهوری واکاوی شود. بر اساس این بررسی، اقبال لهوری سه عامل را در ایجاد مشکلات اقتصادی کشورها مؤثّر می‌داند:1-عدم خودباوری2-وابستگی به غرب3-دسیسه‌های غرب. او برای حلّ این مشکلات و پیروزی بر عوامل راه حل‌هایی را پیشنهاد می‌کند. از جمله تلاش برای رسیدن به امّت واحدۀ اسلامی، رسیدن به خودباوری، کاهش وابستگی به غرب از طریق تکیه بر توان داخلی و مبارزه با خام‌فروشی. نظرات اقبال در این زمینه به درون‌زا و برون‌نگر بودن اقتصاد مقاومتی، اصلاح الگوی مصرف و حمایت از کالای داخلی اشاره دارد. از جمله تلاش برای رسیدن به امّت واحدۀ اسلامی، رسیدن به خودباوری، کاهش وابستگی به غرب از طریق تکیه بر توان داخلی و مبارزه با خام‌فروشی. نظرات اقبال در این زمینه به درون‌زا و برون‌نگر بودن اقتصاد مقاومتی، اصلاح الگوی مصرف و حمایت از کالای داخلی اشاره دارد. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
85 - کتابشناسی لالایی های ایرانی
نفیسه رئیسی مبارکه شکوفه ژالهدر این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شن چکیده کاملدر این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل 347 کتاب، مقاله و پایان نامه در این موضوع است. در دسترس بودن چنین فهرستی می تواند در سازمان دهی، تدوین و تحلیل لالایی های ایرانی از منظرهای گوناگون چون زبانشناسی، ادبیات، جامعه شناسی، روانشناسی و حوزه های تربیتی یاری رسان باشد. در این مقاله کوشش بر این است که کتابشناسی لالایی های ایرانی ارائه شود. کتابشناسی حاضر شامل جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
86 - نقش و جایگاه زنبور در تصویر ساخت‌های مثنوی معنوی
روح‌الله كريمي نورالدین وند امیرحسین سعیدی پوردر جهان‌بینی شاعران عرفان‌گرا و اخلاق‌مدار، تصویر یکی از کارآمدترین راهبردها برای بیان مفاهیم متعالی عرفانی و اخلاقی محسوب می‌شود.مولانا، یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های تصویرپرداز در قلمرو ادب عرفانی در خلال بیان داستان‌ها و تعالیم عرفانی و پندآموز خود در مثنوی معنوی، با چکیده کاملدر جهان‌بینی شاعران عرفان‌گرا و اخلاق‌مدار، تصویر یکی از کارآمدترین راهبردها برای بیان مفاهیم متعالی عرفانی و اخلاقی محسوب می‌شود.مولانا، یکی از سرشناس‌ترین چهره‌های تصویرپرداز در قلمرو ادب عرفانی در خلال بیان داستان‌ها و تعالیم عرفانی و پندآموز خود در مثنوی معنوی، با عملکرد هوشمندانه و هنری به کارگیری تصویر، به ملموس کردن مفاهیم برای مخاطبان خود پرداخته است. در میان اغلب سروده‌های او و به طور خاص در مثنوی معنوی طبیعت و پدیده‌های آن جایگاه ویژه‌ای دارند. یکی از جانورانی که مولوی در مثنوی به‌صورت ویژه از آن نام برده و به تصویرسازی و مضمون‌آفرینی پرداخته، زنبورعسل و وابسته‌های آن (شهد، عسل، موم و نیش) می‌باشد. مولوی با آگاهی از اهمیت این حشره در قرآن کریم و با تأکید بر برخی از مهمترین جنبه‌های زندگی آن، به برقراری پیوند میان این جانور و برخی از ابعاد زندگی انسان‌ها پرداخته و از این حشره در ساخت تصویرهای حقیقی و مجازی مثنوی برای بیان مفاهیم عرفانی و اخلاقی بهره گرفته است. در این پژوهش کوشیده شده تا ضمن اشاره به تصویر ساخت‌های مولوی از زنبور در مثنوی، از طریق تحلیل صور خیال زنبور و بررسی آن¬ها در مثنوی به تحلیل معانی و مفاهیم عمیق عرفانی و اخلاقی نهفته در ورای این تصاویر پرداخته و از طریق بررسی و بسط این تصاویر به شناخت و آگاهی نسبت به این جانور و تصویرهای آن در مثنوی دست یابند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
87 - معرفی و بررسی نسخه‌ی خطی دیوان درکی قمی با تکیه بر قالب‌های شعری
محمد رضا معصومییکی از شاعران سبک هندی و از مسافران کاروان هند در قرن یازدهم هجری، «ملامحمد امین درکی قمی» است. تذکره نویسان وی را شاعری کثیرالشعر معرفی کرده و اشعارش را بین بیست تا سی هزار بیت تخمین زده اند. نسخه ای خطی از دیوان این شاعر به شمارۀ 5146 در کتابخانه ی ملی ملک نگهداری می¬ چکیده کاملیکی از شاعران سبک هندی و از مسافران کاروان هند در قرن یازدهم هجری، «ملامحمد امین درکی قمی» است. تذکره نویسان وی را شاعری کثیرالشعر معرفی کرده و اشعارش را بین بیست تا سی هزار بیت تخمین زده اند. نسخه ای خطی از دیوان این شاعر به شمارۀ 5146 در کتابخانه ی ملی ملک نگهداری می¬شود. این پژوهش که به شیوه¬ی توصیفی- تحلیلی و پس از تصحیح دیوان شاعر انجام شده است به معرفی و بررسی نسخه ی مذکور اختصاص دارد. نتایج پژوهش نشان می دهد که این نسخه از دیوان درکی قمی، حدود 6300 بیت از اشعار شاعر مشتمل بر قصیده، قطعه، غزل، مثنوی، ترجیع بند و ترکیب بند را در بر دارد. درکی، مدح بزرگان و مناقب دینی را در قالب قصیده، ماده تاریخ ها را در قالب قطعه، مضامین عاشقانه را در قالب غزل و ساقی نامه ی خود را در قالب ترجیع بند سروده است. وی شاعری نازک خیال و مضمون آفرین با زبانی روان و معتدل است. تکرار قافیه و التزام در آوردن ردیف، از ویژگی های بارز اشعار ملا درکی قمی است. جزييات مقاله
فهرست مقالات ���������� ��������
-
رایمگ
سامانه رایمگ تمامی فرآیندهای دریافت، ارزیابی و داوری، ویراستاری، صفحه‌آرایی و انتشار الکترونیکی نشریات علمی را به انجام می‌رساند
پیوندهای سایت
مراکز مرتبط
پشتیبانی
صفحات رسمی
حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات رایمگ است.
حق نشر © 1400-1396