فهرست مقالات
-
دسترسی آزاد مقاله
1 - بررسی موسیقی شعر دیوان عمعق بخاری
موسی کرمی عبدالعظیم زارهشیچکیده راز ماندگاری سخن منظوم را باید درابعاد متعدد و با رویکردهای مختلف مورد واکاوی قرار داد. یکی از این ابعاد، بررسی «موسیقی شعر» با رویکرد زیبا شناختی است. از شاخه های موسیقی شعر، موسیقی درونی و معنوی آن است. موسیقی درونی آرایه هایی همچون: «تکرار، تجنیس، ترصیع، موازن چکیده کاملچکیده راز ماندگاری سخن منظوم را باید درابعاد متعدد و با رویکردهای مختلف مورد واکاوی قرار داد. یکی از این ابعاد، بررسی «موسیقی شعر» با رویکرد زیبا شناختی است. از شاخه های موسیقی شعر، موسیقی درونی و معنوی آن است. موسیقی درونی آرایه هایی همچون: «تکرار، تجنیس، ترصیع، موازنه، ازدواج، سَر بُنی، بُن سری و ...» و موسیقی‌معنوی شامل: «تضاد، تناسب، ایهام، تلمیح، اغراق، حس آمیزی و ...) است. این پژوهش با شیوۀ توصیفی و تحلیلی به دنبال مطالعۀ گونه های متنوع موسیقی درونی و معنوی اشعار عمعق بخاری به عنوان شاعری شاخص است. حاصل آنکه در بخش موسیقی درونی آرایة «تکرار» با میزان 52% بیشترین بسامد و آرایة «تشابه الاطراف»(تسبیغ) با میزان 8/1% کمترین بسامد را دارد. همچنین در بخش موسیقی معنوی آرایه «مراعات النظیر»(همبستگی) با میزان آن 8/34% بیشترین بسامد را دارد و کمترین بسامد با میزان 14/0% از آن آرایة «سوال و جواب» است. بررسی بسامد انواع آرایه های لفظی و معنوی در شعر عمعق بخاری، بی تکلفی او را در شاعری خاطرنشان می کند و نشان می دهد او شاعری صنعت اندیش نیست و موسیقی شعر او در نتیجۀ شعر اوست نه برعکس. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
2 - تحليل محتوايي داستان سال هاي ابري
مریم محمدزاده جمیله خاک نژادبا توجّه به اين كه بررسي محتوايي، بررسي اثر از نظر دو عنصر درون¬مايه و موضوع است، در اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي به بررسي محتوايي رمان سالهاي ابري پرداخته ايم تا گامي در راه شناساندن ادبيّات داستاني ايران برداريم كه هنوز بسياري از زواياي آن ناشناخته مانده است. ياف چکیده کاملبا توجّه به اين كه بررسي محتوايي، بررسي اثر از نظر دو عنصر درون¬مايه و موضوع است، در اين پژوهش با روش توصيفي- تحليلي به بررسي محتوايي رمان سالهاي ابري پرداخته ايم تا گامي در راه شناساندن ادبيّات داستاني ايران برداريم كه هنوز بسياري از زواياي آن ناشناخته مانده است. يافته¬ها نشان مي دهد كه جامعه گرایی و اعتقاد به تعهّد اجتماعی به عنوان وظیفۀ عمدۀ هنر و ادبیّات که نویسندۀ مردمی و متعهّد معاصر، علی اشرف درویشیان در بیشتر آثارش همواره سر سپردۀ آن بود، سبب شده که محتوا و زمینه¬های معنایی را در داستان هاي خود مورد توجّه قرار دهد. موضوع اصلي سال هاي ابري، مبارزة سياسي است و از لحاظ درون¬مايه از جنبه هاي مختلف سياسي، تاريخي و اجتماعي قابل بررسي است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
3 - بررسی رویکردهای سنّتی سبک شناسی در خمسه نظامی
محمد کریمی شراره الهامیسبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه¬های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعص چکیده کاملسبک و سبک شناسی از مباحث داراز دامن و گستردۀ حوزۀ ادبیات و نقد ادبی است که با تاریخ ادبیات و زبان شناسی نیز پیوند دارد. از اینرو بررسی سبک شناسانۀ متون نظم و نثر ادبی و دیدگاه¬های شاعران و نویسندگان از اهمیّت خاصی برخوردار است که همواره مورد توجّه محققان و پژوهشگران اعصار گذشته و روزگار معاصر بوده¬است. در این مقاله برآنیم تا با استفاده از منابع کتابخانه‌ای و روش تحلیلی – توصیفی، پس از تعریف اصطلاحات و رویکردهای سبک‌شناسی سنّتی و زیر مجموعه¬های آن (سبک شناسی شمّی، عاطفی، بیانی و تفسیری)، شواهدی از خمسۀ نظامی گنجه¬ای بیاوریم و از این راه دیدگاه‌ها و نگاه تازه و نو او را دربارۀ شعر و شاعری، براساس آن رویکردها، بررسی کنیم. یافته‌ها نشان¬ می‌دهد که نظامی گنجه¬ای شاعر برجسته و سبک‌سازی است که شیوۀ شاعری خاص خود را داشته¬است. او با خلّاقیت در ساختن ترکیبات خاص و تازه (اشتقاق و مرکب‌سازی)، ابداع معانی جدید و مضامین نو، دقّت در وصف، تصویر جزئیات و توصیف‌های زیبا و دقیق، انتخاب الفاظ و چینش مناسب در محور همنشینی و جانشینی، به کار بردن تشبیهات و استعارات مطبوع و دل¬انگیز، اطناب، تناسب و تکرار دست به ابتکاراتی زده¬¬است و با هنجارگریزی شیوۀ بیان مخصوص (سبک شخصی) خود را یافته و سبک نو و طرز جدید خود را بنیان نهاده¬است و در طول دوران، پیروان و مقلّدان بسیاری نیز یافته¬است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
4 - ناراستی و پنهان‌کاری شخصیت ها در داستان رستم و سهراب از منظر ادب تعلیمی
محمداکبر سپاهی سعید دامنیشاهنامه نامدارترین اثر حماسی ایران است. آثاری نظیر شاهنامه، در کنار روایت داستان‌های پهلوانی، با نشاندن هنجارها و ناهنجاری‌ها در مقابل هم، وظیفۀ تعلیم نیکی‌ها را نیز انجام می‌دهند. داستان نبرد رستم و سهراب اگر چه بخش کوچکی از شاهنامه است امّا از مشهورترین داستان‌های این چکیده کاملشاهنامه نامدارترین اثر حماسی ایران است. آثاری نظیر شاهنامه، در کنار روایت داستان‌های پهلوانی، با نشاندن هنجارها و ناهنجاری‌ها در مقابل هم، وظیفۀ تعلیم نیکی‌ها را نیز انجام می‌دهند. داستان نبرد رستم و سهراب اگر چه بخش کوچکی از شاهنامه است امّا از مشهورترین داستان‌های این کتاب است. این نوشتار، داستان رستم و سهراب شاهنامۀ فردوسی را از منظر ادبیات تعلیمی و مبحث راستگویی، می‌نگرد. در یک نگاه گذرا و سرسری به داستان رستم و سهراب، با توجه به آغاز و پایان داستان، خواننده گمان می‌کند که فردوسی هم همانند تصوّر بسیاری از مردم آن روزگار، تقدیر را بدون نقش فعّال آدمی، مهم‌ترین عامل بروز فاجعه مرگ سهراب قلمداد می‌کند امّا با نگاهی دقیق‌تر به داستان به نظر می‌رسد که فردوسی، در چینش مکالمات اشخاص این داستان، نشان می‌دهد که همگی در پنهان کردن حقیقت، دست دارند و همین کارهای آن‌ها در وارونه نشان دادن حقایق دست به دست هم داده و به بروز فاجعه منتهی شده است. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
5 - نفی انتساب عجایب الدنیا به ابوالمؤید بلخی بر اساس شواهد تاریخی و متنی
رادمان رسولی مهربانی محمدجواد احمدیزادهپژوهشگران دربارهٔ کتاب عجایب الدنیا دو نظر دارند، عده‌ای آن را بازنویسی کتاب عجایب بر و بحر از ابوالمؤید بلخی می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را کتابی مستقل می‌دانند که یکی از منابعش کتابی از ابوالمؤید بلخی بوده است. باتوجه‌به اطلاعاتی که در صدر و مقدمهٔ سه نسخهٔ بازمانده از چکیده کاملپژوهشگران دربارهٔ کتاب عجایب الدنیا دو نظر دارند، عده‌ای آن را بازنویسی کتاب عجایب بر و بحر از ابوالمؤید بلخی می‌دانند و عده‌ای دیگر آن را کتابی مستقل می‌دانند که یکی از منابعش کتابی از ابوالمؤید بلخی بوده است. باتوجه‌به اطلاعاتی که در صدر و مقدمهٔ سه نسخهٔ بازمانده از متن آمده، سبک نوشتاری متن، اطلاعاتی که در تاریخ سیستان دربارهٔ ابوالمؤید آمده، و نیز آنچه نویسندهٔ عجایب الدنیا در میان حکایات از خودش گفته، و درنهایت حکایات مشابهی که در این کتاب و گرشاسپ‌نامه آمده است، نشان داده شده که این کتاب بازنویسی کتاب ابوالمؤید نیست، بلکه عجایب الدنیا کتابی مستقل است و فقط یکی از منابع مؤلف آن، ابن‌محدث تبریزی، کتابی از ابوالمؤید، به اقرب احتمال کتاب گرشاسپ، بوده است و همان‌طور که مؤلف از ابوالمؤید نقل کرده از دیگرانی چون نجیب همدانی هم با ساختاری یکسان مطالبی را نقل کرده است. می‌توان احتمال داد که چون در طول زمان خطبهٔ نسخه از بین رفته، توضیحاتی که مؤلف در ابتدای اولین حکایت باقی‌مانده از متن دربارهٔ ابومطیع بلخی داده بوده، به‌اشتباه خطبهٔ کتاب فرض شده و بعدا به دلیل نقل مطالبی از ابوالمؤید در عجایب الدنیا و نیز شهرت او، کتاب به ابوالمؤید بلخی منسوب شده است. ذکر نام «ابوالمؤید ابومطیع بلخی» در یکی از نسخ شاهدی بر این ماجراست. دلایلی که دیگر پژوهشگران در انتساب اثر به ابوالمؤید ذکر کرده‌اند، همگی ضعف‌هایی دارند و کافی نیستند. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
6 - مقایسۀ مفاهیم و شیوه‌های آموزش در شاهنامه فردوسی بر پایۀ آموزه‌های زال و بزرگمهر
نیلوفرسادات عبدالهیشاهنامۀ فردوسی از جمله متون شاخص ادبیات فارسی است که در قالب داستان‌ها، مفاهیم آموزشی و اخلاقی را هم بیان می‌کند. از این روی برخی بخش‌های شاهنامه همچون متون ادب تعلیمی کاربرد آموزشی دارد. یکی از این بخش‌ها مجالس بزرگمهر در دورۀ پادشاهی نوشین‌روان است. مجلس‌گویی یکی از ش چکیده کاملشاهنامۀ فردوسی از جمله متون شاخص ادبیات فارسی است که در قالب داستان‌ها، مفاهیم آموزشی و اخلاقی را هم بیان می‌کند. از این روی برخی بخش‌های شاهنامه همچون متون ادب تعلیمی کاربرد آموزشی دارد. یکی از این بخش‌ها مجالس بزرگمهر در دورۀ پادشاهی نوشین‌روان است. مجلس‌گویی یکی از شیوه‌های پند و اندرز است که عموماً در دربار شاهان مورد استفاده بوده و در رأس آن فردی دانا حضور داشته که با نصایح خود حاضران را بهره‌مند می‌ساخته و این پندها برای بهره‌مندی دیگران ثبت می‌شده است. اندرزهای بزرگمهر با موضوع اخلاق فردی و اجتماعی، به صورت مدون و با استفاده از شگردهای سخنوری (که سخنش را تأثیرگذارتر می‌کند)، بیان می‌شود. در این مقاله محتوای مجالس بزرگمهر را با نگاهی توصیفی، تقسیم‌بندی و تحلیل کرده‌ایم. همچنین به بیان جایگاه آموزشی اخلاق آموزشی و آموزش اخلاق در شاهنامه پرداخته‌ایم. جزييات مقاله -
دسترسی آزاد مقاله
7 - نقد ترجمه منظوم شواربي از غزل اول و سوم حافظ بر پایه الگوی گيدئون توری
فاضل عباس زادهبسياري از آثار برجسته ادبيات فارسي به زبان عربي ترجمه شده است؛ از جمله اين آثار مي¬توان به ترجمه ديوان حافظ اشاره کرد، که توسط مترجم توانمند مصری، امین الشواربی به عربی بازگردانده شده است. اين ترجمه، چهارده غزل از غزل¬های شیوا خواجه شيرازي را به منظوم ترجمه کرده است و ب چکیده کاملبسياري از آثار برجسته ادبيات فارسي به زبان عربي ترجمه شده است؛ از جمله اين آثار مي¬توان به ترجمه ديوان حافظ اشاره کرد، که توسط مترجم توانمند مصری، امین الشواربی به عربی بازگردانده شده است. اين ترجمه، چهارده غزل از غزل¬های شیوا خواجه شيرازي را به منظوم ترجمه کرده است و باقی را به نثر برگردانده است. با توجه به دشواری ترجمه منظوم و عدم برقراری تعادل لازم میان متن مبدأ و متن مقصد، ضرورت دارد تا چنین ترجمه¬هایی با رویکردهای مقصدگرایانه ارزیابی گردد که الگو و تئوری گیدئون توری بر حسب این رویکرد شکل گرفته است. در این تئوری به بررسی ترجمه و تغییرات سازنده و مخرب آن در چندین لایه پردخته می¬شود. بدین¬سان پژوهش حاضر، با توجه به دشواری ترجمه منظوم و اهمیت خاص غزلیات حافظ، که از زبان و تعبیر متفاوت برخوردار است، به بررسی ترجمه¬ منظوم "امين الشورابي" از غزل اول (ألا یا أيها الساقي...) و سوم (اگر آن ترک شیرازی...) حافظ، در پرتو ديدگاه مقصدگرایانه گیدئون توری می¬پردازد. يافته¬هاي پژوهش نشان مي¬دهد، ترجمه منظوم کاريست بس دشوار که سبب بروز لغزش¬هاي فرواني مي¬شود، امين الشواربي در مجموع ستودني عمل کرده است و لغزش¬هاي ترجمه منظوم وی متناسب با تئوری مقصدگرایی گیدئون توری که جواز استفاده از برخی تفاوت¬ها را به مترجم می¬دهد، اندک است. اما این ترجمه¬ها، در برخي موارد از تغییرات مخربی برخوردار است و موجب از بين رفتن زيبايي¬هاي متن و وارونه کردن معاني و محتوایی ابيات شده است که نمي¬توان بسادگي از اين خطاها چشم پوشي کرد. جزييات مقاله